Новости из Калмыкии

Добавлено: 02.07.11, 16:59 +0000

видать больше не дают нигде.

Добавлено: 11.12.11, 07:59 +0000

ОБЩАЯ СУДЬБА
Как двум братским народам стать ближе?

Этот год - юбилейный для монголов. 2011-й счастливым образом соединил несколько знаменательных дат – 2220-летие монгольской государственности, 100-летие национально-освободительной революции в Монголии. Кроме того, 90 лет назад между Монголией и СССР были установлены дипломатические отношения. Наконец, в этом году маленький – пятилетний – юбилей отметил Монгольский информационно-культурный центр в РК.
Уж где-где, а в Калмыкии могла быть информационная поддержка монгольских торжеств. К сожалению, страницы местных газет, эфир местного радио и ТВ не заполонили материалы об истории и современности Монголии, этнографические, культурно-познавательные и другие публикации и передачи – о братском народе и дружественной республике, о помощи монгольского мира калмыкам в 1920-е годы и в период депортации. Проходили лишь короткие информации и новостные репортажи о визите президента Монголии и концерте оркестра мёрн-хуур в рамках Дней Монголии в России в ноябре прошлого года.
А проведенная по инициативе консульского агентства Монголии в РК конференция «Обсуждение стратегии развития монгольско-калмыцких отношений» получила скандальную огласку. Впрочем, придать динамику монголо-калмыцким связям пытались еще в 2006 году, когда в конце декабря был создан, по сообщениям СМИ, Общественный совет по развитию калмыцко-монгольских отношений во главе с тогдашним секретарем политсовета КРО «Единой России» Батром Ванькаевым.
В конференц-зале КГУ 2 декабря собрались ученые и преподаватели, представители государственных и общественных структур, СМИ.
Приветственный адрес от правительства по случаю 5-летия Монгольского информационно-культурного центра зачитал вице-премьер Вячеслав Илюмжинов. Говоря о тысячелетней истории, связывающей оба монгольских народа, и необходимости динамизма монгольско-калмыцких отношений, Илюмжинов пообещал, «если нужна», поддержку со стороны официальных лиц на самом высоком уровне.
Выступили также представитель консульского агентства Улзийбат Гончикжав, сказавший важные слова («то, что не развивается и не сохраняется, - исчезает»), представитель МИД РФ по Астраханской области и Калмыкии Мерген Джеваков, поздравивший Монгольский информационно-культурный центр с 5-летием, ректор Калмыцкого университета Бадма Салаев, назвавший важными отношения, установленные между вузами, Академией наук Монголии и КГУ, руководитель МИКЦ и депутат ЭГС Баатр Очиров, сообщивший о деятельности центра – обмене студентами и культурными акциями, других проектах. Очиров сообщил, что Торгутский центр в Монголии на средства своих членов создал памятник Убаши-хану, а телевизионщики из братской республики сняли фильм «Мировая монгольская семья», на просмотр которого выступивший пригласил присутствующих. Вечером того же дня состоялась демонстрация нескольких серий документального фильма, посвященного калмыкам.
Депутат ЭГС поведал и о планах центра, которых громадьё: телерадиоэфиры между Монголией и Калмыкией, проекты «Бизнес без границ», «Музей Чингис-хана» и организация историко-туристического центра «Монголы мира» на территории Элисты. Очиров пожелал, чтобы планы центра реализовались посредством «народной дипломатии» - через ученых и студентов, учителей и артистов, школьников и спортсменов.
Продолжая тему развития международного гуманитарного сотрудничества, проректор КГУ Владимир Имеев сообщил о широких обменах студентами КГУ и монгольских вузов, научных связях. Калмыцкий вуз является одним из крупных в стране монголоведных центров. И развитие его, считает докладчик, должно быть основным направлением востоковедения в КГУ. А монголоведение могло бы стать источником для развития и сохранения калмыцкого языка.
Доцент Светлана Цеденова, говоря о преподавании в КГУ современного монгольского и старомонгольского языков, назвала некоторые проблемы: нехватка учебников, другой издательской продукции, отсутствие подписки на монгольскую периодику. Если в советские годы переводом монгольских книг и учебников занималось издательство «Прогресс», то сегодня его попросту нет.
Ученые и общественники говорили о сохранении общих для калмыков и монголов письменных памятников, о проведении конференций, об оцифровке материалов фольклорных и других экспедиций в 1960-70-е годы. Напоминая о гражданской солидарности и этнической идентичности, Батыр Боромангнаев сказал, что нельзя забывать о том, что монгольский мир всегда выражал солидарность с калмыками. Когда в 1920-х годах калмыки умирали от голода, разразившегося в Поволжье, Бурятия прислала вагоны мяса. В 1940-х годах МНР обращалась к сталинскому руководству, чтобы депортированных калмыков отправили на ее территорию. Было также сообщено о том, что «в Национальном музее Калмыкии тувинскую юрту выдают за калмыцкую кибитку» и что там «до сих пор отсутствует постоянная экспозиция, посвященная депортации калмыков».
На конференции прозвучало и предложение об открытии чартерных авиарейсов Элиста - Улан-Батор – Элиста в период больших праздников «Наадам» и «Джангариада». Эти предложения вошли в обращение участников конференции, которое вместе со спецвыпуском газеты «Монголия сегодня» находилось на столах до начала мероприятия.
Потом слово предоставили вице-премьеру Вячеславу Илюмжинову. Он сообщил о своем участии в социальной акции «Мы такие, как все, только сильнее», посвященной Дню инвалидов. «На выставке я увидел картину, которую наш парень написал зубами. Меня потрясли такие люди», - признался Илюмжинов. Затем он выразил восхищение Александром Команджаевым, являющегося автором идеи акции. «Общаясь с такими людьми, я ощущал заряд энергии. А когда люди с руками и ногами, с головой, и жалуются… Что вы здесь жалуетесь перед телекамерой?» – вопросил Вячеслав Николаевич. Далее он стал отчитывать аудиторию. Говорил, что все проблемы решаемы, что у нас прекрасная молодежь, которая в прошлом году поступила в 308 вузов восьми стран мира. Тут тираду вице-премьера прервал редактор газеты «Современная Калмыкия» Валерий Бадмаев: «Что ты поучаешь здесь всех? Зачем вообще сюда пришел?! Это вы с братом довели республику «до ручки». Бадмаев покинул зал. В полной тишине Вячеслав Николаевич договорил. В итоге конференция «под занавес» скомкалась. Она завершилась, не успев принять какую-либо резолюцию. Но обсуждение проблем, поднятых данным форумом, вероятно, еще продолжится.

http://www.bumbinorn.ru/hamagmongol/1165134951-kak-dvum-bratskim-narodam-stat-blizhe_48654.html

Добавлено: 20.12.11, 15:03 +0000

эн зул сар-д цуг әмтнд би сән сәәхн күсҗәнәв

Добавлено: 23.12.11, 16:32 +0000

23/12/2011 Программа по оказанию содействия добровольному переселению соотечественников нежизнеспособна из-за региональных бюджетов
Политика

Напомним, соответствующая государственная программа, разработанная по инициативе Владимира Путина в 2006 году, направлена на объединение потенциала соотечественников, проживающих за рубежом, с потребностями развития российских регионов.

«В феврале 2009 года проект республиканской программы добровольного переселения соотечественников после прохождения экспертизы в Министерстве регионального развития РФ был возвращен на доработку с замечаниями и предложениями ряда других федеральных министерств, - говорит Эрдни Авшеев. - До настоящего момента ситуация не изменилась. Как следует из ответа Минэкономики и торговли РК, проект программы все еще на доработке, а устранение замечаний федеральных органов исполнительной власти за счет средств республиканского и местных бюджетов не представляется возможным ввиду бюджетного дефицита. Между тем в других регионах реализация данной программы, рассчитанной на поэтапное исполнение до 2012 года, близится к завершению».

Кстати, на официальном сайте Отделения Федеральной миграционной службы по Калмыкии, а также в фойе его административного здания размещена справочная информация о субъектах, реализующих настоящую госпрограмму, и возможностях для иностранных граждан и лиц без гражданства, постоянно или временно проживающих на законном основании на территории РФ, стать ее участником.

Какие права имеет участник данной госпрограммы? В первую очередь, он и члены его семьи, совместно переселяющиеся на постоянное место жительства в Россию, вправе выбирать территорию вселения в субъектах РФ. Кроме того, они имеют право на получение государственных гарантий и социальной поддержки. На плечи федерального бюджета ложится компенсация расходов, связанных с переездом и уплатой госпошлин за оформление документов, определяющих правовой статус переселенцев. За счет федеральной казны выплачиваются и так называемые «подъёмные» на обустройство. А вот предоставление иных госгарантий, а именно социальная поддержка, трудоустройство, обеспечение членов семьи участника- переселенца необходимым жильем, осуществляется в рамках региональных программ. Появится ли таковая в Калмыкии в обозримом будущем в условиях и без того скудного республиканского бюджета, сказать сложно.

«Все, что нам известно на текущий момент, это то, что правительство Республики Калмыкия направило в федеральный центр мотивированное обращение об отсрочке реализации региональной программы по оказанию содействия добровольному переселению соотечественников, проживающих за рубежом, - отметил Эрдни Авшеев. - В Минрегионразвития РФ говорят, что данный вопрос будет рассмотрен на очередном заседании соответствующей межведомственной комиссии».

http://www.bumbinorn.ru/policy/1165134978-programma-po-okazaniyu-sodeystviya-dobrovolnomu-pereseleniyu-sootechestvennikov-nezhiznesposobna-iz-za-regionalnyh-byudzhetov_48654.html

Добавлено: 24.12.11, 10:28 +0000

В Элисте на митинге было человек 50.

Однако, 28 декабря - очередная годовщина начала депортации и геноцида ойратов-калмыков. 1943-1957 гг.
_________________
"Будь каждый каждому такой опорой, чтоб, избавляя друга от обуз, к одной мечте идти одною волей." (Микеланджело Буонарроти)

Добавлено: 28.12.11, 13:09 +0000

Халимагийг том шорон болж хувирч байна гэв

Халимагийн нэрт туульч О.Цагаанзамыг Монгол түмэн мэдэх билээ. “Жангар” туулиа хайлж, “Ээж минь” дуугаа эгшиглүүлж Монгол туургатнуудад танигдсан тэрбээр Монгол Улсын Иргэн болох хүсэлтээ Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржид тавиад байна. Бүгд Найрамдах Халимаг Улсын Ерөнхийлөгч Кирсан Илюмжиновын дэргэд дөрвөн жил шадарлаж, Үзэл суртал хариуцсан нарийн бичгийн даргаар ажилласан тэрбээр ийм шийдвэр гаргах болсон нь хэн хүний анхаарлыг татна. Тэр юу өгүүлсэнийг хүргэе.

Таныг Монгол Улсын Иргэн болох хүсэлтээ Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржид уламжилсан гэж сонслоо. Андуураагүй бол, таны Монгол нутагт дахин ирэх болсон хэрэг зориг тань энэ болов уу?
Халимагууд бид Монгол нутагт ирэх, адис авах дуртай байдаг юм. Боломж гарвал Монголд ирэх юмсан гэсэн сэтгэл бидний цусанд байдаг. Би энэ жил Ц.Элбэгдорж ерөнхийлөгчтэй гурван ч удаа уулзсан. Монгол Улсын Иргэн болох хүсэлтээ сая тавьсан. Франц зэрэг гадаадын улс орнуудаар явж байхдаа хууль бусаар амьдардаг олон монгол хүнтэй таарч байсан. Тийм болохоор өөртөө “Цагаанзам минь Америкт очиж цагаач иргэн болох уу. Эцэг өвгөдийн нутаг Монголдоо ирж амьдрах уу” гэж асуулт тавиад байна. Америк бол хүний нутаг. Зөвхөн гэдсээ тэжээж амархан амьдрахын төлөө бол тийшээ явж болно. Гэхдээ тэнд юу хийж энэ насаа өнгөрөөх билээ. Хүнд хэцүү боловч аав, ээжийн өлгий болсон энэ газар нутагтаа ирээд чадлаараа байя гэсэн сэтгэл надад байна.
Мөн энэ удаа Монголд ирсэн хэрэг зориг минь форумд зориулсан тоглолтонд оролцох байв. Үүний өмнө есдүгээр сард Батлан хамгаалах салбарын 100 жилийн ойн үеэр ирээд хоёр өдөр болоод буцсан. Дараа нь Нью-Йорк хотноо болсон Чингис хааны тахилгын ёслолд оролцсон юм.
Халимагийн ард түмний хүндлэлийг хүлээсэн туульч таны хүсэлтийг энгэрт тань Алтангадас одон зүүж өгсөн Монгол Улсын Ерөнхийлөгч хэрхэн хүлээн авч байна вэ?
Ц.Элбэгдорж ерөнхийлөгч “Би дэмжмээр байна. Таны сэтгэл надад таалагдаж байна. Ерөнхийлөгч ямар шийдвэр гаргаж байна. Тэр нь зөв үү, буруу юу гэдгийг ард түмэн харж байгаа. Гэхдээ Халимагаас өөр хүмүүс ирвэл яаж хүлээж авах ёстой болох бол гээд асуудал гарч болох юм” гэж үнэн сэтгэлээ ярьсан.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж зургадугаар сард Халимагт очсон шүү дээ. Халимагийн ард түмэн болоод өөрийнхөө зүгээс албан ёсоор хэлэх үг байна. Түүнийг ирэхэд манай Халимагууд үнэн сэтгэлээсээ баярласан. Бидний өвгөд дээдсийн нутаг наран ургах зүгээс, “манай Монгол” гэж биднийг дэмждэг Ерөнхийлөгч ирээд элэг дэвтээгээд, сэтгэл сэргээгээд явсан. Намайг хайж олоод Алтангадас одонгоор шагнаад явсан. Юуг нь нуухав. Манай Халимагт Орост дийлэгдэж, Оросын соёлд орж яваа хүмүүс байдаг. Тэрийг нь хүлээн зөвшөөрдөггүй үндэсний бодолтой хүмүүс байдаг. Хэн нь хэнийгээ дийлэх үү гээд далд тэмцэл өрнөдөг. Тиймээс Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийг ирэхэд үндэсний үзэл бодолтой Халимагууд их дэмжсэн. Монгол язгууртай Халимагийн ард түмэн болоод Монголын ард түмний харилцааг сайжруулах, нийлүүлэх тал дээр ихэд нөлөөтэй чухал явдал болсон гэж би баталмаар байна. Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж надтай хамт дуу дуулаад намайг Алтангадас одонгоор шагнаад явсаны дараа манай зарим хэвлэлүүдээр бичиж байсан. Монголын Ерөнхийлөгч ирээд манай туульчтай “Ээж минь” гэдэг дууг дуулж байхад хажууд нь К.Ильюмжинов, Алексей нар байсан ч дуулаагүй. Яагаад гэхээр тэд Халимаг хэл мэдэхгүй, дууны үг мэдэхгүй учраас дуулж чадаагүй гэж бичиж байсан юм.
Халимагийн ард түмний дунд талцсан байдал бий юм байна гэж таны ярианаас ойлголоо. Монгол Улсын төрийн тэргүүн таныг шагнасныг Халимагчууд яаж хүлээж авч байв?
Би өвгөд дээдсийнхээ хайлж явсан туулиа хайлаад Алтангадас гэдэг одон авсан. Ганц миний шагнал биш юм. Эцэг өвгөдийнхөө өв соёлыг өдийг хүртэл дотроо хадгалж яваа хүмүүсийн нэг гэдэг үүднээс би шагнуулж байна. Арай илүү харагдсан нь Цагаанзам байж болно. Ц.Элбэгдоржийг явсаны дараа Монголын Ерөнхийлөгчийн Халимагийн ард түмэнд сайн сэтгэлийг нь таньж мэдсэн, үндэс язгуураа гэсэн сэтгэлтэй хүмүүс цугласан юм. Тэд надад “Цагаанзам тэр одон ганц чинийх биш манай одон” гэж хэлж байсан. Тэгэхээр нь би “энэ одонгоо солиод ээлжлээд зүүж байя” гэж хэлсэн. /инээв/
Энэ дашрамд өгүүлэхэд Монгол Улсын төв талбайд Чингис хааны хөшөөг босгосны дараа би ирж байсан юм. Холоос ирсэн хүний нүдээр харахад машины урсгал нь нар буруу яваад байгаа харагдсан. Тиймээс энэ тухай хэвлэлд ярьж байв. Харин сая ирээд харахад хагас нь зөв эргэж байна. Жижиг боловч санаа минь хүрсэн юм болов уу гэж л бодогдож байна.
Таныг туульчаас гадна К.Илюмжинов Ерөнхийлөгчийн зөвлөх гэдгээр Монголчууд мэднэ шүү дээ. Чухам яагаад ийм шийдвэрийг гаргах болов оо?
Хамгийн гол зүйл ард түмэн. Халимаг, Монголын ард түмний амьдрал сайжрах нь чухал. Хэрэв ард түмний амьдрал хэцүү бол улсыг удирдаж буй удирдагч муу нэр зүүнэ.
Кирсан Илюмжинов ерөнхийлөгч “Цагаанзамыг миний найз, миний багш гэж боддог. Эгэл хүн биш. Дээр байгаа Жангар туулиас, өвгөдийнхөө бодлоос үүдэж хайлдаг хүн” гэж ярьсан байна. Би Ерөнхийлөгчийн Үзэл суртлын нарийн бичгийн дарга болж дөрвөн жил хамт ажилласан. Ерөнхийлөгч гэдэг сайхан. Ард түмэн нь Ерөнхийлөгчөө дэмжээд, Ерөнхийлөгч нь ард түмнээ хүүхдээ мэт бодоод яаруу түргэн ямар нэг программ гаргаад явах нь нэг хэрэг. Би Кирсантай дөрвөн жил ажиллахдаа түүх туужаа сэргээж Бурхан халдун дээр түүнийг дагуулан ирж Жангар туулиа хайлж байсан. Мөн “Ээж минь” дууныхаа клипэнд оруулж байсан.
Миний бодлоор бид хамт явж чадахгүй хүмүүс. Тэр хүн үндэсний хэлээ мэдэхгүй. Москваг ихээр шүтнэ. Оросын нөлөөнд амархан орж чадна. Ард түмний амьдрал жил ирэх тусам хэцүү болоод байдаг. Тиймээс би Ерөнхийлөгчтэй уулзаад ярьсан. “Дөрвөн жил хамтраад, дөрвөн жил найдаад өдийг хүрлээ. Болохгүй байнаа. Ард түмний амьдрал сайжрахгүй. Та тэдний төлөө сайн юм хийж чадахгүй. Би таны хажууд явдагаа больё. Надад ичмээр байна. Намайг таны хажууд явахаар ард түмэн найдаж байна шүү. Би тэдэнд худлаа найдвар төрүүлж явахгүй. Би явъя” гэсэн. Кирсан бол намайг хажуудаа дагуулмаар байсан. Шатрын хотдоо хамгийн гоё байшин гаргаж өгөөд, цалин гаргаж өгөөд. Тэр нь надад хэрэггүй гэж би хэлсэн. Тэгээд тэрийг нь хаяад, түүнээс холдоод яг л Далай лам шиг явна шүү. /инээв/ “1949 оноос хойш би байх гэр үгүй явнаа” гэж Далай ламын хэлсэн нэг үг байдаг даа.
Миний хувьд орон нутагтаа амьдарч байгаа, намайг хүн хөөхгүй ч, зориг гаргаад Ерөнхийлөгчийн хажуугаас явсан. Тиймээс Ерөнхийлөгчийн хажууд байдаг хэдэн хүн надад дургүйцэж “Юу нь дутсан юм бэ. Аятайхан байснаараа байхгүй яав” гэж байна. Харин ард түмэн дэмжиж байна. Манай Халимагийн телевизүүд, хэвлэлүүд Цагаанзамын тухай бол гаргахгүй, бичихгүй. Миний тууль хайлж байгааг ч гаргахгүй. Тэгэхээр миний үндэсний үзэлд дургүйцэж байна уу. Үнэнээ хэлээд явсанд минь дургүй байна уу. 400 жилийн ойн том тоглолт болоход намайг оруулаагүй. Би тэнд дарагдаж яваа. Намайг тэндээ дарагдаж явахад Ц.Элбэгдорж Ерөнхийлөгч олж уулзсанд баярлаж байна. Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж “Би Цагаанзамтай уулзмаар байна” гээд Соёлын яамны хүмүүсийг шахсан юм билээ. Тиймээс надад түүнтэй уулзах боломж гарсан гэдгийг та нарт мэдүүлмээр байна. Хэрэв Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж надтай уулзахыг хүсээгүй бол би түүнтэй уулзаж чадахгүй байх байсан. Надад тийм боломжийг тухайн үед тэнд олгохгүй байх байсан.
Миний бодлоор Монголд, бас манай Халимагт юу сайхан, юу хэцүү байна. Зовлон баяраа хуваалцаад, тус дэм бололцоод үндэс язгуур нэг ард түмэн гэдгээ батлаад явах ёстой гэж бодож байна.
ФИДЕ-г 16 дахь жилдээ толгойлж байгаа К.Илюмжиновыг чадалтай хүн гэж л Монголчууд боддог. Халимагийн ард түмний амьдрал яг ямар байна вэ?
Ухаантай, зоригтой, чадалтай ямар байлаа гээд өр зөөлөн сэтгэл байхгүй бол тэр хүн ард түмнийг удирдаж чадахгүй гэсэн агуулгатай Чингис хааны сургааль бий. Кирсан бол их мундаг хүн. Дэлхийн шатрын холбооны ерөнхийлөгч байна гэдэг нь Халимагийн нэр шүү. Гэхдээ ард түмний Ерөнхийлөгч гэчихээд ард түмэн нь ядарвал сайн биш.
Сүүлийн 18 жил зах зээлийн замаар яваа манай ард түмэн ядарч байна. Москва өөрийн тавьсан хүмүүсээрээ дамжуулаад тусламж, дэмжлэг ирүүлдэг нэртэй. Халимагийн ард түмэнд тэр бүр хүртээмжтэй байж чадахгүй байна. Манай Халимагт Москвагийн нэрээр гарсан том улсууд бий. В.Путин дуртай хүмүүсээ тавьж байна шүү. Манайд Ерөнхийлөгчөө өөрсдөө сонгох бололцоо байхгүй. Паспорт дээр тавдугаар функт гэж бий. Тэнд Халимаг, Татар, Башкир Чечень гэхчлэн овгуудаа бичдэг юм. Гэтэл паспорт дээрээс тэр бүгдийг устгаад хаячихсан байна. Үнэхээр муухай юм болж байна. Оросын олигархиуд Халимагийн, Чеченийн байгалийн баялагт амархан хүрэх замаа засч байгаа нь тэр. Бүгдийг нэгдсэн оросын дор оруулж байгаа ч, тэр нь одоогоор төдийлөн мэдэгдэхгүй, харагдахгүй байдлаар хийгдээд байна.
Уг нь манай Халимаг баян нутаг. Нефть, газ байна. Тарвас, усан үзмийн ургац маш сайн. Малын бэлчээр сайтай. Тэр бүгд нь Москвад дарагдаад, булаагдаад байна. Москва нэг гараараа илгээгээд нөгөө гараараа буцаагаад авдаг л байдалтай. Газрын тосыг булаагаад л авсан байна. Ер нь бүх л юмыг К.Илюмжиновын хүмүүс авдаг. Москвагийн олигархиуд нь ирээд булаагаад авдаг л байдалтай байна.
Орос улс ганц хүний удирдлага дор ядарч байгаа. Дээрээс нь банкны маш өндөр хүүтэй зээл гаргаж, ард түмэн нь өрөнд орж, өндийж чадахгүй болж байна. 30 минутын дотор зээл олгоно гэж телевизээр, сониноор зарлаад, тэгээд 20-30 хувийн хүүтэй мөнгө зээлдүүлдэг. Мэхлэгдсэн иргэд бизнесмэнүүд биш. Энгийн хүмүүс. Эцэстээ цагдаа сэргийлэхдээ тулж, гэр орноо хураалгадаг жишээ маш их.
Халимагт ийм байдал бий юү?
Манай Халимагт ч бас тэгж байна. Өндөр хүүтэй зээл авсаны дараа буцааж чадахгүй бол паспортыг нь хураан авч, гадагшаа гарах аргыг нь таслаж байна. Нэг ёсондоо Халимаг том шорон болж хувирч байна. Гадаад ертөнцөд ил харагдахгүй боловч манай Халимагт үнэхээр тийм аюул үүсээд байна.

Ингээд ярихаар танд эрсдэл дагуулахгүй юу. Танд болгоомжлол байна уу?
Одоо Оросууд мөнгөөр л бүх зүйлийг дарж байна. Москва хүмүүсийн үзэл бодлыг мөнгөөр худалдаж авч байна. Миний бодлоор үзэл суртал гэж юм Орост одоо байхгүй. Дандаа олигархиуд төрд байна. Бүх зүйлийг бизнесийн журмаар шийдэж, хийж байна. Сталины үеийнх шиг үзэл суртал одоо байхгүй болов уу. Хар баячууд дээшээ гарсан байна шүү. Миний бодлоор энэ Монгол Улсад аюултай. Яагаад гэхээр нэг талд нь бат чанга үзэл сурталтай Хятад байна. Нөгөө талд нь мөнгө бизнест дийлэгдсэн, үзэл суртал гэж юм бараг байхгүй болсон Оросууд байна. Тиймээс энэ хоёрын хооронд байгаа Монгол яанаа гэж санаа зовдог.
Монголд ирэх болгонд том том байшингууд баригдаад, гадаа гарахад такси баригдахгүй болсон байна. Цалин нэмэгдэж, иргэд нь машинтай болж байна л гэж харагдаж байна. Нэг талаасаа сайн хэрэг. Гэхдээ Чингис хааны үеийнх шиг төр улсын үйлс нь бат чанга, тогтвортой байна уу. Ард түмнээ баталж чадаж байна уу гэсэн бодол байна.
Бидний Халимагууд, Өвөрмонголчууд, Шинжааны торгууд бид хүний гарт байна. Монгол Улс бол эрх чөлөөтэй. Тэр бол хамгийн сайн. Тиймээс хамгийн зөв гэсэн замаа бүгдээрээ хэлэлцэж шалгаруулаад явах ёстой. Би түрүүн хэлж байсан. Чингис хаан хамгийн гол нь өр зөөлөн сэтгэл гэж хэлсэн байдаг. Хүн зоригтой, хурдан, чадалтай ямар ч ухаантай бай хамаагүй. Хэрвээ өр зөөлөн сэтгэл байхгүй бол 10 хүний толгойд тавьж болохгүй гэж хэлсэн байдаг. Харин өр зөөлөн байгаад өөрийн дор байгаа хүмүүстэйгээ хоолоо хуваалцаад, хувцасаа хувааж явбал аяндаа бүгдийнх нь чадал тэгшрээд чангарчихдаг байна. Миний бодлоор Чингис хааныхаа сургаалиас сургамж аваад явбал сайн байх болов уу гэж үздэг юм.
700 жилийн өмнө Монголоос гарсан Хазара Монголчуудын үр удам болох хүнтэй уулзаж байхад, өвгөд дээдсийн нутагтаа ирж үзэхийг хамгийн их хүсч байсан хэмээн ярьж байв. Үнэхээр ч дэлхийн монголчууд монголоо их санацгаадаг гэдэг. Халимагуудын тэр сэтгэлээс та хуваалцахгүй юу?
Бид элэг нь татна гэж ярьдаг юм. Газар нутгийн хувьд 5-6 мянган км заагтай, цаг хугацааны хувьд 402 жил тусгаарлагдсан ч, санаа сэтгэл нь ойрхон. Монгол гэхээр элэг нь урсдаг, элэг нь татдаг хүмүүс. Эндээс тасраад гарсаны дараа 28 том, жижиг дайнд оролцон, цавчилдаж амьдарсан хүмүүс. Нутаг усны тухай шүлэгээ сонсохоор нүднээсээ нулимс унагадаг хүмүүс. Манай Халимагууд өөрсдийгөө бат чанга гэж бахархдаг. Бид 140 мянгуулаа байсан ч цөөрч байгаа.
Дагестанд түмэн цэргийг толгойлж байсан Ногай ханы үр удам Ногайчууд бий. Тэд мусульманы шашинд ороод Турк хэлтэй болсон байна. Бид хоорондоо сайн найз нөхрийн харилцаатай байдаг. Бидний гал голомт Монголын Бурхан халдун гэж хоорондоо ярьдаг юм.
Би 1989 онд анх Монголд ирж байсан. Өнгөрсөн 22 жилийн хугацаанд ганц нэг дуугаа дуулаад Монголын ард түмэнд танигдсанаа миний хувь заяа гэж бодож бахархдаг.
Одоо цагт Монгол язгууртай бидэнд нийлэх, нягтрах боломж гарч байна гэж хардаг. Мал боловч хол газраас мөөрөлдөж ижлээ хайна гэж ярьдаг шүү дээ. Шинжааны, Өвөрмонголын, Хөх нуурын дээд Монгол, Халимаг, Буриадууд бид ойр харилцаатай. Энд тэнд тарж одсон биднийгээ хэзээ Ар Монгол маань нэгтгэж, нийлүүлж авах бол. Ар Монгол маань хэзээ их хүчирхэгжиж, биднийг нэгтгэх боломжтой болох бол гэж ярьцгаадаг.
Та түрүүн Халимагийн иргэд цөөрч байна гэлээ. Тоо баримттай хэлвэл?
1991 онд 145 мянган иргэн байсан. 2002 онд тооллого явуулахад 80 мянга гаруй болсон байсан. Тэгээд яагаад ингэж цөөрөв гэж ихээхэн асуудал болоод дээрээс нь 40 мянгыг нэмж худлаа бичсэн. Хэчнээн иргэн байгааг ард түмэн мэдэхгүй. Амьдрал яаж ядарч байгаа нь дээр байгаа хүмүүст хамаагүй. Дандаа бизнес, шатрын тухай яриад л явж байна.
Манай Халимагт хамгийн аюултай нь төрөлт маш бага байна. Москва хүүхэд төрүүлсэн эмэгтэйчүүдэд тэтгэмж олгоно гэх зүйлийг ярьсанаас хойш арай нэмэгдэж байна. Гэхдээ тэр мөнгийг авахад хэцүү юм шиг байна. “Шархаа долоосон нохой таргалахгүй” гэдэг. Халимагийн ард түмний зовлонг нэмэхийн төлөө биш байгаасай гэж хүснэ. Халимагийн залуучууд ажил хайн Европ руу их гарч байна. Монголд бас тийм байна шүү. Халимагаас Монгол руу ирэх сонирхолтой хүмүүс цөөнгүй бий. Мянган хүн ч ирж магадгүй.
Таныг иргэншилээ солино гэхээр К.Илюмжинов Ерөнхийлөгч хэрхэн хүлээж авах бол? Лав дуртай байхгүй болов уу?
Орост бол ийм асуудал хамаагүй. Харин Хятад бол өөр. Хэрэв иргэншилээсээ татгалзвал “Манай нутагт амьдрал муу байна гээд зугтаж байна. Манай нэрийг муутгаж байна” гээд үзэл суртал бодож дургүйцнэ. Орост бол “Цагаанзам явж байна. Цагаанзамын орыг эзлэе” гээд л баярлана. Тийм сайхан нутгаа хаяна гэдэг миний хувьд харамсалтай байна. Амьдрахад хэцүү ч тэр газрыг Монголын газар гэж би бодож байна. Монголын Алтын ордын нутаг. Ижилмөрөнтэй, ашигт малтмалын нөөцтэй юм юмтай сайхан нутаг.
Оросууд Монголын уул уурхайн орд газруудыг их сонирхоод байдаг. Хариуд нь “Халимагт нэг аймаг гаргаж өг” гэх маягаар тохиролцож яагаад болохгүй гэж боддог. Энэ зөвхөн миний бодол шүү. Газар хол байх нь хамаагүй. Халимаг Москвагаас хамаарахаа больвол дотоод асуудлаа өөрсдөө зохицуулаад ард түмний амьдралыг сайжруулаад замд нь оруулж болно гэж санадаг.
Ингэхэд таны гэр бүл Халимагтаа байгаа юу. Гэр бүлийнхнийгээ танилцуулаач?
Би гурван хүүхэдтэй. Цагаанзамын хүүхдүүд гэхээр Халимагт бас хэцүү л байна. Том охин Америкт, дараагийн хүү нутагтаа. Отгон хүү 10 настай. Мөн нутагтаа бий.
Би хүүхдүүддээ хэлдэг юм. Одоо цаг зуур дарагдаад, дийлэгдээд байгаа боловч зовоод, сэтгэл санаагаар унаад байж болохгүй. Бид Дува сохрын дөрвөн хүүгийн хоёрдугаар хүүгийнх нь Баатад гэж овогтой. Тиймээс чанга байх хэрэгтэй. Биеэ батлах хэрэгтэй гэж хэлдэг. Манай хоёр том хүүхэд халимаг Монгол хэлтэй. Харин бага хүү Хошуу улаан минь Орос хэлэнд дийлэгдэх гээд байна. Үүнд нь сэтгэл ихэд зовж байгаа ч, гадаа гараад гүйхээр нь бүх юм Орос хэл дээр байхад, Улсын Ерөнхийлөгч нь ч Оросоор ярьж байхад арга ч үгүй байх гэж заримдаа бодох юм.
Харин отгон хүү маань “намайг Монголд аваачиж үзүүлээч” гэж надад хэлсэн. Хэлээ Монголд сурмаар байна гэсэн. Тэгэхээр нь би “аавын хүү ухаантай. Их баярлаж байна” гэж хэлсэн. Америк гэж байхаар Монголдоо ирээд ижил дотроо байж байсан нь зөв болов уу гэж бодож байна. Энэ дашрамд, Монголчууддаа халуун мэнд дамжуулъя. Сайн сайхныг хүсье. Монголоос илүү орон нарт дэлхийд байхгүй. Бурхан халдуныг бурхантай харилцдаг, бурхантай залгаа гэж би тайлбарладаг. Хүннү, Уйгар, Швед, Англосакс гээд бүгд л Бурхан халдунаас гаралтай болж байна шүү дээ. Би арабын хүлэг морьдыг монгол морьд гэж боддог. Гадагшаа гарах цэрэг хамгийн сайн морио унаад гардаг. Тиймээс Хүлэгү хааны дагуулж гарсан хүлэг морьд болов уу гэж боддог юм. Жангар тууль дээр сайн морь нь сүүлээ сэглэдэг, хоёр чихээ хайчилдаг. Гэтэл арабын гэх тэр морьдууд яг тэгдэг шүү дээ. Исландын арал дээр гэхэд Алтан ордоос худалдаж авсан Монгол морьд байна гэж байхад яагаад болохгүй байх билээ.
Та ярианы эхэнд Америк явж Чингис хааны тахилгад оролцсон гэж байсан. Тэр талаараа тодруулбал?
Манай Халимагууд Нью-Йорк хотноо жил болгон Чингис хааны тахилгыг хийдэг. Монгол, Америкийн соёлын ассоциациас зохион явуулдаг. Хувьсгалын дараа Европоор дамжаад Америкт очсон хүн тус ассоциацийн Ерөнхийлөгч нь юм.
Тэгэхээр Монгол язгууртай хүмүүс цуглаж нийлээд хийдэг гэсэн үг үү. Та өмнөх тахилгуудад нь оролцож байсан уу?
Хүчээр биш санаа сэтгэлээрээ нийлсэн хүмүүс хийдэг. Чингис хааныг шүтдэг, Чингис хаанаа хүндэлдэг. Нутгаа санадаг, газар усаа бодож явдаг Монголчууд оролцдог тахилгын ёслолыг 1988 оноос эхлэн хийж ирсэн юм байна. Би анх удаагаа очсон. Визний асуудлаас болоод нэг өдөр хоцорч очсон. Дараа жил хоцролгүй очно гэж бодож байна. Жил ирэх тусам сайхан болж байна гэж хүмүүс хэлж байсан.
Та тэгээд хэзээ нутаг буцах вэ?
Халимагт 28-ны өдөр Жангар туульд зориулсан хурал болно. Тэнд оролцох хэрэгтэй. Гэхдээ буцаад Монголд ирмээр байна. Би хөөмийлдөг, хархирдаг хэдэн найзуудтайгаа нийлээд Монголын нэрийг дуудуулж явах санаатай байгаа. Соёл гэдэг их чухал. Аливаа улс, үндэстэн түүх, соёл хоёроороо өөрийгөө батлах ёстой юм. Горный Алтай, Тува, Буриадад их нэрд гарсан хөөмийч, хархираачид байвал нийлж, нэгдээд соёлоор нь дамжин Монгол туургатныг нийлүүлэх, модель босгох боломж бий. Би 20-иод жил гадаадаар явж байна. Хөөмийлөхөд, хархирахад хаана ч гэсэн чимээгүй болдог, биширдэг юм.
Бээжинд гэхэд хөөмий хархираа их сонирхож байна. Хятадууд хөөмийг өөрийн урлаг гээд ЮНЕСКО-гийн соёлын өвд оруулчихсан. Төрөөс нь урлагийн давуу талыг мэдэрч, тэгж өөрийн болгож байгаа нь нэг талаас сайн хэрэг. Гэхдээ хөөмий бол Монголынх шүү гэдгийг би хаана ч явахдаа хэлдэг. Монголынх гэдгийг Монголчууд өөрсдөө л баталгаажуулах ёстой юм.
Цаг гаргаж ярилцсан танд баярлалаа.
Э.Болорхажид

http://www.shuud.mn

Добавлено: 24.04.12, 18:24 +0000

В Калмыкию приезжает Роберт Турман
28 апреля в Центральном хуруле Калмыкии Роберт Турман начнет цикл лекций о буддизме
Известный тибетолог и писатель, заведующий кафедрой религии Колумбийского университета, основатель известной благотворительной организации "Тибетский дом", первый американец, ставший тибетским монахом, Роберт Турман в Элисте представит свою книгу "Зачем нам Далай-лама?". В ней рассказывается о почти полувековой дружбе, связывающей профессора Турмана с Его Святейшеством Далай-ламой XIV, которого он называет "исполином духовного развития", в его альтруистических идеях видит ключ к решению многих острых проблем человечества.
"Я могу стать счастливым". Именно с этой лекции 28 апреля Турман начинает общение с калмыцкими буддистами. В 17 часов в этот же день он расскажет о философии бодхичитты. Тема публичной лекции, которая состоится второго мая (17 часов) - "Возможно ли Просветление?". Лекцию о природе ума можно прослушать третьего мая (17 часов). Пятого мая в 14.30 Роберт Турман расскажет о сущности изящных изречений по тексту ламы Зонкавы.
Также в программе пребывания Турмана в Калмыкии - встречи с жителями поселков Шин-Мер и Гашун-Бургуста Кетченеровского района (29 апреля), проведение семинара Гухьясамадже для верующих буддистов в Аршанском хуруле (с 30 апреля по первое мая), участие в торжественной церемонии открытия I Международного турнира по мини-футболу на Кубок буддийских народов "Белый лотос" на стадионе спортивного интерната для одаренных детей возле Сити Чесс (первое мая), встречи со студентами и преподавателями КГУ, коллективом КИГИ РАН (второе и третье мая), выезд в Яшкульский район (четвертое мая). Презентация книги "Зачем нам Далай-лама?" состоится пятого мая в Национальной библиотеке им. Амур-Санана.

https://www.facebook.com/photo.php?fbid=277999165622891&set=a.220405398048935.52038.100002384296025&type=1&theater

Добавлено: 24.04.12, 19:13 +0000

Ты забыл сказать, что 29 апреля в Элисте будет выступать Халинь, если это имя что-нибудь говорит братьям-бурятам.
_________________
"Будь каждый каждому такой опорой, чтоб, избавляя друга от обуз, к одной мечте идти одною волей." (Микеланджело Буонарроти)

Добавлено: 25.04.12, 02:51 +0000

Добавлено: 25.04.12, 03:27 +0000

Мэрию Элисты штурмовали восемь часов
Беспорядки начались из-за конфликта вокруг назначения нового сити-менеджера

http://www.utro.ru/mega/

Добавлено: 25.04.12, 07:49 +0000

да забудьте, очередная грызня за кормушку. кира хочет рулить городскими финансами, а ему дают по рукам.

Добавлено: 25.04.12, 16:55 +0000

Добавлено: 25.04.12, 17:35 +0000

Добавлено: 25.04.12, 18:00 +0000

Обсуждаемое