minkultrb.ru мэдээсэнэ

Добавлено: 05.06.11, 00:24 +0000

БУЛТАНАЙ СЭДЬХЭЛ БУЛЯАҺАН АРАДАЙ ТЕАТР. Барханай театрай 75 жэлэй ойн баяр

1936 ондо Р.Е. Ешонов «Харуу Тополоон» зүжэг зохёогоод, өөрөө гол ролиие гүйсэдхэбэ. «Зүжэгтэ С. Ешонова, С. Зуртанова, В.Бальжиев, З.Эрдыниева. С. Очирова зониие миинтээр зарадаг, доромжолдог баяшуулай аашануудые тодоор, хурсаар наадажа, харагшадые һонирхуулаа бэлэй», - гэжэ мунөө үндэр наһые һонороор, һайханаар гаталжа ябаһан, нютагай мэдээжэ, 92 наһатай разведчик Хорган Анхаевич Бадмаев омогорхон хөөрэнэ. Радна Ешонов ямаршье ажалтай, залуушье, наһагайшье зониие зүжэгтэ хабаадуулжа шадаһан. Заримдаа нэгэ рольдо хоёршье артистнууд зүжэгтэ наададаг болобо. Радна Ешонов колхозой түрүүлэгшын орлогшоор, парторгооршье ажаллахадаа, театраа ударидаһаар ябаһан. Агууехэ Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайнда Москва фашистын һабарһаа сүлөөлэлсөөд, Сталинградай гуйлай ехэ байлдаанда пулеметчик Радна Ешонов дайсанай танкнуудые олоор хиргажа, дайшалхы алдар соло харуулба.

Дайгаа даража, дайшалхы 13 орден, медальтай нютагаа бусажа ерэһэн. Радна, Софья Ешоновтон 7 үхибүүдые үргэжэ, бултыень айлнууд болгоһон, олон һалбаринуудта ажаллаһаар. Ехэ басаганиинь Розалия Раднаевна библиотекарь. хани нүхэр Шагдартаяа, дүү Галитайгаа олон жэлдэ зүжэггэ наадаһаар ябанад. Мүнөө Ешоновой аша зээнэр арадай театрта наадана.

Радна Ешонов ехэ конкурсдо илажа, 68 наһатайдаа «Злой дух Ямбуя» кинодо гол ролиие гүйсэдхэжэ, Хара далайгаар онгосоор тамараа, Кавказай хадануудые үгсөө, Яхадта оро унаад, агнуурида гаража, олоиой анхарал хандуулаа, наадажа шадаха шадабаритай, бэшэшье аргатай байһанаа харуулаа. Бархан һууринда аяар холоһоо 2 дабхар арадай театрай байшан нютагай шарай гоёоно, зоной сэдьхэл баясуулна.

Байшангай сценэ дээрэ бэе бэедээ дурлалсаһан, инаг нүхэдэй дуранай охиной сохисые Ч.Гениновэй «Соёлмаа Баташулуун» зүжэгтэ Соёлмаае НинаТокуренова, Баташулууниие дунда һургуулиин директор, «РСФСР-эйгэгээрэлэйт отличник», Буряадай АССР-эй соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ» Бубэй Ухинович Раднаев үнэн зүрхэнһөө гоё һайханаар гүйсэдхэжэ, олоной магтаалда хүртэбэд. Нина Гармаевна ажалайнгаа нам-тар Барханай арадай театрһаа эхилһэн, мүнөө Россиин арадай артист алдар солотой болоһон. Базар Санхарович Гармаев комсорг, профорг, паргорг, сомоной Соведэн түрүүлэгшээр ажаллахадаа, 40 жэл соо наадаһаар, театртайгаа нягга холбоотой ябаһан. «1973 ондо Ч.Ойдобой «Далан худалч» гэһэн зүжэгые нютагай тон талаантай режиссёр Баатар Чойнжуров найруулжа, Москвада РСФСР-эй арадай театрнуудай фестивальда ошожо, лауреат гэһэн үндэр нэрэтэй нютагаа бусаа һэмди», - гэжэ тээмэндэ айл болоһоор 50 жэлэйнгээ алтан түрын һайндэртэ Базар Санхарович намда хэлээ һэн. 1972 ондо Баатар Батуевич манай Дэрээнэй арадай театрта Д. Дылгыровэй «Залуу наһанай охин» зүжэг габижа, жюриин комиссиин шиидхэбэреэр «5» гэһэн гэмдэгээр дипломоо хамгаалаа һэн. Москва, Красноярск, Хабаровск, Эрхүү, Шэтэ, МНР, Ага, Усть-Ордада зүжэгүүдээ харуулжа, элдэб конкурсын, фестивалиин, телеви дениин, «Неделиин» дипломант, лауреат болоһон, Барханай театрай артистнуудай амжалтые «Буряад-Монголой үнэндэ» Г.Э. Дамбаев, Б.С.Гармаев, В.Ц.Найдакова, Б.Н. Вампилов, А.Хабаева, А. Первушин, И. Гомбоева, В. И.Кондратьев гэгшэд дэлгэрэнгыгээр бэшэһэн. Арадай театрай олон үхибүүдтэй багшанар Будажап Дмитриевна Будаева, Дулгар Будаевна Ринчинова, һаалишан Норжима Пиртановна Гармаева, Дарижаб Хорганович Бадмаев, Базар Будаевич Будаев, түмэршэ дархан Цыбикжап Очиров, шофёр С.Нимаев, электромонтёр М. Гомбоев, связистка З.Номшиева, механик М.Ширабон ба бусадые тэмдэглэмээр.

«Би Барханай театрта наадажа, яһалашье дүршэлгэй болооб, бүхы юумэндэ һурааб», - гэжэ ВСГАКИ-ин факультедэй декан Туяна Баяртуевна Бадагаева баясана.

1995 ондо Барханай театр Улаан-Үдэдэ С.Лобозеров, Б.Эрдынеевэй «Сонхоор малайһан һара» комеди республикын Правительствын Гүрэнэй шангай лауреадта зууршуулагдаба.

Жюриин комиссиин гэшүүн РСФСР-эй габьяата артист Д.Б. Сангажапова: «Мүнөө профессиональна театрнуудай арай шууд байхада, аяар холсмоо хүдөөгэй артистнууд профессиональна артистнуудһаа дутуугүй наадабад. Аяар 59 жэлдэ арадай театрай ажаллажа ябаха ушар манай республикын арадай коллективүүдтэ үльгэр жэшээ болоно», - гэжэ тэмдэглээ.

Д.Т. Цыремпилов - жюриин комиссиин гэшүүн: «Би энэ театр һайн мэдэхэб. Зарим театрнууд ганса һайндэрнүүдгэ зүжэг табина, барханайхид жэлһээ жэлдэ шэнэ зүжэгүүдээр бидэнэрые һонирхуулна».

1995 ондо Барханай арадай театр Правительствын тогтоолоор республикын Гүрэнэй шангай лауреат, артистнууд Ж.Баторов, Б.Надагуров, Б.Банаева, Б.Чойнжуров. Ц. Хорганова республикын

Гүрэнэй шангай лауреадууд боложо, Барханай арадай музейдэ алтан үзэгүүдээр нэрэ солоёо үшөө дээшэнь үргэбэд.

Барханай театрһаа Саян Раднаев, Владимир Буруев, Нина Токуренова; Россиин Федерациин соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэн: Баир Гомбоевич Базаров, Буряад Республикын арадай артистнууд Владимир Шагжиев, Олег Будаев, республикын соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ Б.Банаева, Б.У. Раднаев.

Б.С.Гармаев, Б.Д. Будаева, Даша Самбоцыренов, Баатар Чойнжуров үндэр нэрэнүүдтэй боложо, намтарайнгаа түүхэ баяжуулаа.

Республикын түрүүшын арадай театрта Правительство, Арадай Хурал, Соёлой министерство, РЦНТ, мүн аймагай сомонуудай засагаархид ехэ туһа хүргэхэ бэзэ. Бултанай сэдьхэл буляаһан, Бархан уулымнай хормойдо аяар 75 жэл ажаллажа ябаһан театртаа Баргажанай голой шадаптай хүнүүд туһалжа, хожомоо буянай хэрэг эдлэхэ бэзэ гэжэнайдагдана. Республикын телевидени, радио, газетэ баһа миин лэ һуухагүй байха.

Р.Е. Ешоновой нэрые мүнхэлжэ, арадай театрта Радна Ешоновой нэрэмжэтэ болгохыень дурадханаб.
http://www.minkultrb.ru/news/prosmotr/article/bultanai-sehdkhehl-buljaaan-aradai-teatr-barkhanai-teat/?tx_ttnews[backPid]=1&cHash=3f6b1070f0649ddd4fa4c0eeec58b20a
_________________
Хитад хүн заһажа үзэхэ,
Ород хүн хаража үзэхэ,
Буряад хүн барижа үзэхэ.

Добавлено: 16.06.11, 00:47 +0000

Бүхы Хитадые уярааһан 12-той Уудам хүбүүн

Автор: Ж. Дымчикова

2011 оной 5 һарын 29-дэ “Абьяастай хитадууд –2011” гэһэн мүрысөөндэ Үбэр-Монголой Уудам хүбүүн “Алсад суугаа ээж” гэһэн нэрэтэй дуу дуулажа, энэ урилдаа хаража байгаа бүхы зониие уяруулба.

Үбэр-Монголой Хүлэнбуйр нютагһаа гарбалтай барга-монгол хүбүүн һургуулидаа һурахын тула морёор гурбан сагай туршада ябажа байгаа гээд Интернет-сайтнууд дээрэ уншанабди. Багаһаа дуу дуулаха дуратай хүбүүн хээрэ талада ябажа байгаа сагтаа ходо дуу дуулажа ябадагби гээд хөөрэнэ.

“Юун тухай хүсэнэбши?” – гэһэн асуудалда, – “Бүхы дэлхэй юртэмсые ногоон болгохо хүсэлтэйб” – гээд Удмаа харюусана. “Минии эжы дуунда дуратай байћан юм, бии дуулахадаа эжыгээ ходо һанадагби. Лхагвасурэн, Тогсжаргал хоёрой бэшэһэн дуу Самандын Жавхлан анха түрүүн гүйсэдхэжэ, мүнөө бүхы дэлхэйгээр тараћан монголшуудай дунда энэ дуун мэдээжэ болонхой.

“Дуу дулахадаа, тэнгэридэ байгаа эжы, абаяа һанадагби, эжымни минии хажууда һүни бүхэндэ зүүдэндэмни ерээд байдаг юм” – гээд Уудамай хэлэһэнэй удаа, дууень шагнаһан хүн бүхэнэй нюдэдынь уһатан уярба.

“Харин монгол эрэ хүн уйлажа болохогүй юм шуу” гээд хитад хүтэлэгшын хэлэһэнэй удаа, олон юумэн һанаанда ороно. Энэл мүрысөөнэй боложо байгаа үедэ Үбэр-Монголдо нүүдэлшэ ажамидаралаа хамгаалажа байгаа залуушуул тухай Уудам мэдээшьегүй байжа болоо. Харин тэрэнэй “Бүхы дэлхэйе ногоон болгохо һанаатайб” гэжэ хэлэһэниинь, тала нютагайнгаа амидаралые үлөөхэ, аршалха гэһэн һайхан хүсэл болоно.
Уудам хүбүүн Хүлэнбэйр нютагһаа гарбалтай мэдээжэ дуушан Буринбаярай бишыхан дуушадай хамталигта ябадаг юм гээд мэдүүлэе.

Дууень эндэ дараад, шагнагты, харагты: http://www.youtube.com/watch?v=MnxD86HM0VQ

http://www.minkultrb.ru/news/prosmotr/article/12-12-12-12/?tx_ttnews[backPid]=1&cHash=b724c71338a6503393907d2f5f4a6a9f
_________________
Хитад хүн заһажа үзэхэ,
Ород хүн хаража үзэхэ,
Буряад хүн барижа үзэхэ.

Добавлено: 17.06.11, 01:01 +0000

Буряад драмын театр залуу артистнараа угтаба

Х. Намсараевай нэрэмжэтэ Буряадай гүрэнэй академическа театрта Санкт-Петербургын театрай академи дүүргэжэ ерэһэн буряад оюутадай дипломно зүжэгүүдые харалган гурбан үдэрэй туршада үнгэрбэ.

Табан жэлэй туршада һуража гараһан 11 оюутад 2006 оной зун Буряад драмын театрта олон абитуриентнуудай дундаһаа шалгалта гаража шэлэгдэһэн байна гээд мэдүүлэе. Хяагта, Зэдэ, Хурамхаан, Түнхэн, Ага, Ярууна, Шэнэхээн гэхэ мэтэ республикымнай аймагуудһаа үхибүүд тэдэнэй тоодо ороо бэлэй. Мүнөө нютагаа бусахадань, Санкт-Петербург хотодо табан жэлэй туршада студиинь ударидагша ябаһан Арвид Михайлович Зеланд, Анатолий Анатольевич Черных гээд багшанарынь, тиихэдэ тэрэл академидэ суг һураһан Россиин бэшэ хотонуудай 12 ород яһанай хүбүүд, басагад эдэ зүжэгүүдтэ наадалсахаяа Улаан-Үдэ ерэлсэһэн байна.

Июлиин 13-най үдэшэ У. Шекспирэй “Комедия ошибок” гэһэн зүжэг наадаһанайнь удаа, буряад бүлэгэй залуу артистнарта тэрэл тайзан дээрээ Санкт-Петербургын театральна искусствын гүрэнэй академи (СПГАТИ) дүүргэһэнэй диплом барюулгын баяр болоо. Соёлой министр, театрай хүтэлбэри, эдэ арбан нэгэн залуу мэргэжэлтэдэй түрэлхид болон мүн харагшад энэнииень хаража ехэтэ баясаба. Урда жэлнүүдтэ Лениград хотын энэл академи дүүргэжэ гараһан гурбан студиин артистнар, ветеранууд залуушуулаа ерэжэ амаршалаа.
http://www.minkultrb.ru/news/prosmotr/article/-01d078206e/?tx_ttnews[backPid]=1&cHash=c5c9b486a8f39cc82e0cbaa94c5a01d1
_________________
Хитад хүн заһажа үзэхэ,
Ород хүн хаража үзэхэ,
Буряад хүн барижа үзэхэ.

Добавлено: 22.06.11, 03:09 +0000

Түрүү hуурида – Хэжэнгымнай арадай театр

Гурбан үдэрэй туршада үргэлжэлhэн «Театральна хабар-2011» гэhэн драматическа болон арадай театрнуудай коллективүүдэй хабаадалгатай республиканска фестиваль нютагаймнай Соелой байшанда үнгэргэгдэжэ, театр нааданда дуратайшуулые олоор суглуулжа, зүрхэ сэдьхэлыень доhолгожо, баясуулжа дүүрэбэ.

Буряадай Россин мэдэлдэ ороhоор 350 жэлэй ойдо зорюулагдаhан тус фестивалиие Буряад Республикын Соелой министерствэтэй, респуб-ликын арадай зохеохы ажалай түбтэй хамта «Хэжэнгын аймаг» муниципальна байгуулалтын захиргаамнай үндэр хэмжээндэ үнгэргэжэ, олон зоной hайшаал болон магтаалда хүртэhэн байха юм.

Хабаадахаяа ерэhэн айлшадые нэрлэбэл, иимэ: Забайкалиин хизаарай Агын тойрогой Алханын драматическа коллектив (реж. Д. Долгоржапова), Захааминай аймагай Ехэ-Сахирай арадай театр (реж. Н. Соктоев), Закаменск хотын РДК-гай ба 5-дахи дунда hургуулиин «Сюрприз» гэжэ театральна коллектив (реж. О. Нагимова), Хурамхаанай аймагай Барагханай арадай театр (реж. Е. Банаева), Баргажанай аймагай Баянголой арадай театр (реж. Б. Очирова), Түнхэнэй аймагай Хэрэнэй арадай театр (реж. В. Базарова), Кабанскын аймагай Сухинска драматическа коллектив (реж. С. Сидоркина), Сэлэнгын аймагай Юрөөгэй арадай театр (реж. Д. Балданова), Тарбагатайн аймагай «Эдельвейс» гэжэ арадай театр (реж. А. Думнова), Ивалгын аймагай Гильбэрын миниатюрын арадай театр (реж. В. Запханов), хүршэ Хориин ДШИ-гэй үндэhэн театральна класс (реж. Ц. Доржиева) болон Хэжэнгэ нютагаа түлөөлhэн хоер коллективүүд гэхэдэ, Загаhатын (реж. С. Баяндуев), Хэжэнгын (реж. Б. Жалцанова) арадай театрнууд болоно.

Июниин 2-ой үдэр Загаhатын, Баянголой, Алханын, Тарбагатайн, Гильбэрын театрнуудай хүнэй дура буляаhан зүжэгүүдээ харуулhанайнь удаа олон тоото зоной хабаадалгатайгаар тус фестиваль баяр еhололой оршон байдалда нээгдэбэ.

Зунай үдэшын hэбшээн доро, түргэн болзорой туршада байшангай газаа талада түхеэрэгдэhэн тайзан дээрэ фестивалиин жюрин гэшүүд уригдаба: Нина Токуренова - Буряад Республикын РЦНТ-гэй ГАУК-гай театральна искусствын секторые даагша, Буряад Республикын болон Россин Федерациин арадай артистка, Буряад Республикын Гүрэнэй шангай лауреат, жюрин түрүүлэгшэ; Интерна Эрдынеева - «Хэжэнгын аймаг» муниципальна байгуулалтын захиргаанай социальна политикын талаар Комитедэй түрүүлэгшэ, «Россин Федерациин ниитэ hуралсалай хүндэтэ хүдэлмэрилэгшэ»; Сергей Рыжов - Н.А. Бестужевэй нэр. Гүрэнэй ород драмын театрай актер, Россин Федерациин габьяата артист, Буряад Республикын Гүрэнэй шангай лауреат; Туяана Бадагаева - Буряад Республикын искусствын габьяата ажал ябуулагша, Россин Федерациин соелой габьяата хүдэлмэрилэгшэ, «Алтан баг» гэжэ Yндэhэн театральна шангай Лауреат, ВСГАКИ-гай профессор; Сэлмэг Цыренова - «РСФСР-эй арадай hуралсалай эрхимлэгшэ», Буряад Республикын соелой габьяата хүдэлмэрилэгшэ, Буряад Республикын Гүрэнэй шангай лауреат.

Һүүлээрнь республикын соелой министр Тимур Цыбиков «Хэжэнгын аймаг» МО-гой гулваа Геннадий Лхасаранов хоер уригдажа, фестивалиин нээгдэhэнэй ушараар амаршалгын дулаахан үгэнүүдые хэлээд, фестивалиин хүдэлмэридэ үндэр амжалтануудые туйлахыень, театр нааданда дуратайшуулда элдэб гое, hайхан зүжэгүүдые хаража баясахыень хүсэбэ. Удаань баhал жюрин түрүүлэгшэ Нина Токуренова, гэшүүн Сергей Рыжов, РЦНТ-гэй ГАУК-гай Президент, Буряад Республикын, Россин Федерациин соелой габьяата хүдэлмэрилэгшэ Надежда Донсоронова гэгшэд фестивалиин эзэд болон айлшадта үндэр ехэ амжалтануудые, мартагдахаар бэшэ уулзалгануудые, шэнэ нэрэнүүдэй нээгдэжэ элирхые хүсэhэн байна.

«Энэ 2011 ондо Хэжэнгэ театральна жанрын ниислэлээр ойлгомторгүй бэшэ, ушартайл хадань шэлэжэ абагдаа. Хэжэнгээрхин уран hайханай урлал hайхашаажа, тэрээнhээ сэсэ мэргэн бодол удхалжа абадаг» гэжэ Н.Г. Донсороновагай хэлэhэн үгэнүүд манай нютагаархинда ехэ дүтэрхы гэжэ hанамаар.

Фестивалиин хүдэлмэриин нээлгэнэй удаа олон тоото театр нааданда дуратайшуул Хэжэнгымнай арадай театрай бэлдэhэн немец уран зохеолшо Бертольт Брехтын «Мамаша Кураж» гэhэн зүжэг (режиссерынь – нютагаймнай басаган Б.В. Жалцанова) ехэ зохидоор табижа, халуун альга ташалганда хүртэhэн байгаа. Бүхыдөө театрта хабаадаhан артистнууднай ехэ багагүй бултадаа бэрхээр наадажа, нютагайнгаа зониие хүхеэбэ, ехэтэ баясуулжа шадаа гэхэдэ, алдуу болохогyй еhотой. Тиибэшье тон бэрхээр, үнэн зүрхэнhөө наадаhан хүн гэхэдэ, Сэсэгма Нимаевна Шойдокова болоно. Хэрбэеэ Кураж эхын нобшоржо гээгдэшоо hаань, бүхы зүжэгэй ябаса тогтошохо байгаа, теэд, энэл хүмнай тус зүжэгые татажа ябаhан эршэтэй «мотоор» боложо үгөө.

Тус фестивальдамнай хабаадаhан коллективүүд бүхэн баhал өөр өөрынгөө дутуу дундануудтай байгаа юм ааб даа, тиимэшье hаань, жюрин гэшүүд болон нютагаймнай уран hайханай урлал сэгнэгшэд өөhэдынгөө зүгhөө досоохи сэдьхэлэйнгээ баярые мэдүүлэн, халуун альгаяа ташажа, «Браво!» гэжэ байгаад наадагшадые баярлуулhан байна.

Жюрин мэдээсэhээр, «Шэнэ үеын байдалай шиидхэгдээгүй асуудалнуудые зүбөөр харуулhанай түлөө» гэhэн фестивалиин дипломдо ба мүнгэн шанда Загаhатын арадай театр (реж. С.Р. Баяндуев) хүртэбэ, «Эрхим эхэнэрэй роль» гэжэ диплом ба республикын соелой министрhээ тусхай шан Кураж эхые гүйсэдхэhэн Хэжэнгын арадай театрай артистка Сэсэгма Шойдоковада барюулагдаа, «Эрхим дебют» гэжэ диплом ба тусхай шан Катрин басагые наадаhан Рыгзэма Доржиевада (Хэжэнгэ) үгтөө, «Эрхим сценографи» гэжэ диплом ба тусхай шан баhал театраймнай уран зурааша Анна Петрова абаhан байна, Загаhатын арадай театрай актер, режиссер ба драматург Сергей Баяндуевта тусхай шан барюулагдаа.

3-дахи шатын Диплом ба морин хуур үнэтэ бэлэгтэ Алханын драматическа коллектив (реж. Долгор Долгоржапова) хүртэбэ, 2-дохи шатын Диплом ба Х. Намсараевай нэр. Буряадай гүрэнэй академическэ драмын театрай зүгhөө морин хуурнуудта – Ехэ-Сахирай арадай театр (реж. Николай Соктоев), Гильбэрын миниатюрын арадай театр (реж. Владимир Запханов) хүртэhэн байнад. 1-дэхи шатын Дипломоор ба РЦНТ-гэй болон Буряадай гүрэнэй дуунай ба хатарай «Байгал» үндэhэн театрай зүгhөө 5 мян. түх. мүнгөөр Буряад Республикын Гүрэнэй шангай лауреат болоhон Барагханай арадай театр (реж. Евгения Банаева) шагнагдаhан байна.

Лауреадай Диплом ба РЦНТ-гэй болон Н. Бестужевэй нэр. Гүрэнэй ород драмын театрай зүгhөө 8 мян. түх. мүнгөөр Буряад Республикын Гүрэнэй шангай лауреат Хэжэнгын арадай театр (реж. Баярма Жалцанова) шагнагдаба. Харин «Фестивалиин эрхим зүжэгэй режиссурын түлөө» гэhэн РЦНТ-гэй зүгhөө мүнгэн шан Баярма Владимировна Жалцановада хүрэжэ ошоо.

Yшөө олон тоото дипломууд ба мүнгэн шангууд эрхимээр хабаадаhан актернуудта барюулагдаа hэн.

Эмхидхэлэй энэ ехэ ажалые даажа ябаhан аймагаймнай соелой таhагые даагша Б.Ч. Батуева, жюрин секретарь А.С. Танхаева болон бусадта нютагайнгаа олон тоото харагшадай зүгhөө баярые хүргэебди.

Фестивалиин нээлгэнэй ба хаалганай үдэшэнүүдые ехэ зохидоор хүтэлбэрилэн үнгэргэhэн зон гэхэдэ, Эдуард Ванзатов Ринчин-Ханда Тугултурова гэгшэд болоно.

http://www.minkultrb.ru/news/prosmotr/article/-989f08395d/?tx_ttnews[backPid]=1&cHash=3b8ca44268b5e9c5a0cd22ea4d902256
_________________
Хитад хүн заһажа үзэхэ,
Ород хүн хаража үзэхэ,
Буряад хүн барижа үзэхэ.

Добавлено: 12.07.11, 07:56 +0000

999 морин хууршад Монголой түб талмай дээрэ
Автор: Шэмэдэй Дариима

Энэ зунай июль һарын 5-һаа 11 болотор Улаанбаатарта Завхан аймагай үдэрнүүд боложо байна. Ниислэл хотоһоо мянгаад кимлометр холо оршодог аймагһаа 1000 гаран хүтэй делегаци айлшад бууба. Ехэнхидээ эдэнэр монгол аялга дуунай ба морин хуурай хүгжэмые бэлэг болгон асараһан үндэһэн ансамблиин хүгжэмшэд байба.
Сүхбаатарын талмай дээрэ 999 гэһэн эрдэни тоогой зон олоороо морин хуураа татаад, тоглолто-концертээр гайхамшагта үдэрнүүдэй нээлгэ үнгэргэбэ гэжэ хүршэ Монгол ороной сонинууд дуулгаба.

Завхан аймаг Монгол-Росси гүрэнүүдэй хилэ дээрэ Тува ороной хажууда оршодог. 2008 ондо 82 457 квадратна километр зай дээрэ 82 000 хүн ажаһуугша һэн. Амагай түб – Улиастай, үшөө Джавхлант гүүлдэг.

Эндэ даража хүгжэмшэдэй габьяае харахада болохо:
http://www.youtube.com/watch?v=WVxorWYs4Z0
http://id.news.mn/video/5799.shtml

http://www.minkultrb.ru/news/prosmotr/article/999-morin-khuurshad-mongoloi-tb-talmai-dehehreh/?tx_ttnews[backPid]=1&cHash=ccc51b9bde23cb3e15cacf8ef7d3f683
_________________
Хитад хүн заһажа үзэхэ,
Ород хүн хаража үзэхэ,
Буряад хүн барижа үзэхэ.

Добавлено: 16.07.11, 12:30 +0000

Добавлено: 28.07.11, 22:01 +0000

Эрэмдэг бэетэйшүүл фестиваль үнгэргэбэ

Ород гүрэнэй бүридэлдэ ороһоор 350 жэлэй ойн баяр Буряад ороной эрэмдэг бэетэй зон наада эмхидхэжэ тэмдэглэбэ. “Бурятия моя, ты капелька России” гэһэн наадан июлиин 12-то Бүхэроссиин дүлии зоной нэгэдэлэй соёлой ордон соо үнгэрбэ. Тус нааданда 20 гаран хүн бүхы Буряадһаа суглараа.

“Гэрэл” гэһэн залуу эрэмдэг бэетэйшүүлэй бүлгэмэй эдэбхитэн Дарима Дымчиковагай хэлэһээр: “Энэ наадан ехэл гоёор үнгэрөө. Тиигээд жэл бүри үнгэргэдэг болохоо һананабди. Нүгөө жэл үшөө шэнэ зон хабаадалсажа, манай наадые шэмглэхэ гэжэ найданаб.

Олон жэл соо уулзаагүй найзнартайгаараа золголдохынгоо урда тээ һаяхан бэшэгдэһэн “Үетэн нүхэдни” гэһэн шэнэ дуу Бадма-Ханда Цыренжапова зэдэлүүлбэ. “Гурбан жэлэй саана харгын аюулда ороод, би гэрһээ гарадаггүй байгааби. Залуу эрэмдэг бэетэй зоной бүлгэмдэ ороһоор, һара шахуу болоогүй аад лэ, иимэ ехэ нааданда хабаадалсаһандаа би тон ехэ баяртайб!” — гэжэ Бадма-Ханда баярлана.
http://www.minkultrb.ru/news/prosmotr/article/-2d83e41a1a/?tx_ttnews[backPid]=1&cHash=aa23eb6074ff3de253f7282d0f31d4e5
_________________
Хитад хүн заһажа үзэхэ,
Ород хүн хаража үзэхэ,
Буряад хүн барижа үзэхэ.

Добавлено: 28.07.11, 22:05 +0000

Амаршалга-зорюулга, үреэлнүүдтэй “Барагдашагүй баярай үдэшэнүүд” гэһэн шэнэ ном хэблэгдэбэ

Яруунын аймагай Эгэтын-Адагай дунда һургуулиида буряад хэлэнэй багшаар ажаллаһан РСФСР-рэй ба СССР-эй арадай гэгээрэлэй отличник, Буряад Республикын габьяата багша Жамьянова Цырен-Ханда Жамсуевнагай “Барагдашагүй баярай үдэшэнүүд” гэһэн нэрэтэй ном Буряад Республикын Соёлой яаманай Мэдээсэлэй түб һаяхан хэблэбэ.

“Аяар 40 гаран жэлэй туршада Эгэтынгээ-Адагай дунда һургуулида түрэл хэлэеэ заажа ябахадаа, нютагтаа, һургуулидаа үнгэрһэн ойн баярай үдэшэнүүдтэ, түрэ хуримдашье, элдэб мүрысөөнүүдтэшье зорюулжа, заримдаа хүн зоной захилааршье амаршалга-зорюулгын үгэнүүдые, сценаринуудые нилээд олоор бэшэдэг һэм. Тэдэнэйнгээ заримыень суглуулжа, соёлой ажалшад, багшанар, мүн юрын зондошье туһа болоһой гэжэ сэдьхээд согсолбоб” – гэжэ оролто үгэс оогоо автор бэшэһэн байна.

Шэнэ ном соо Ц-Х. Жамьяновагай бэшэһэн шүлэгүүд, дуунууд мүн Дангина, Гэсэрэй мүрысөөнүүдтэ бэшэһэн элдэб һонин амаршалга-зорюулганууд оронхой гээд нэмэе. Ном худалдажа абаха дуратай зон байбал, 41-50-30, 65-58-13 гэһэн утаһаар хонходоходотной болохо.

http://www.minkultrb.ru/news/prosmotr/article/-3c1b3ad89f/?tx_ttnews[backPid]=1&cHash=6260f2b875ddd28e1dd40108c3b58e06
_________________
Хитад хүн заһажа үзэхэ,
Ород хүн хаража үзэхэ,
Буряад хүн барижа үзэхэ.

Добавлено: 08.08.11, 07:31 +0000

«НҮҮДЭЛШЭДЭЙ АЯ ДУУН» гэһэн УЛАСХООРОНДЫН ХҮГЖЭМЭЙ III ФЕСТИВАЛЬ

Автор: Ешигма ЦЫБЕНОВА, “Буряад Үнэн” һонин
«Нүүдэлшэдэй ая дуун» гэһэн уласхоорондын хүгжэмэй фестиваль Буряадай оперо болон баледэй театрай ордон соо дүрбэн үдэрэй туршада үнгэргэгдэбэ. Мүнөө жэлэй «Нүүдэлшэдэй ая дуун» ямар онсо илгаатай байгааб гэхэдэ, фестивалиин үедэ түрүүшынхеэ конкурс соносхогдожо, арба гаран дуушад, тэдэнэй тоодо манай залуушуул Валентина Наханцакова, «Хүлэг» бүлэг, «Хун хатан» бүлэг, Аюна Баирова гэгшэд хабаадажа, аза талаангаа туршаа. Гадна энэ конкурсдо Монголой «Жонон» бүлэг, Саха Республикын түлөөлэгшэд, Алтайн, Эрхүү хотын дуушад хабаадаа болоно.

Фото с сайта http://newbur.ru/

Тиин түрүүшын үдэр конкурсдо хабаадагшад жюрин урда жэнхэни һайхан үндэһэн арадайнгаа хүгжэм аялга харуулаа, аянга дуугаа зэдэлүүлээ. Яхадай гэр бүлын ансамбль жюрин үндэр сэгнэлтэдэ хүртөөд, энэ жэлэй конкурсын илагшад боложо шалгараа. Буряадай «Хун хатан» бүлэг болон Эрхүүгэй Евг. Маслобевэй квадриптих шангуудай II, III һууринуудые эзэлээ. «Нүүдэлшэдэй ая дуунда» Буряад ороной түлөөлэгшэд – мэдээжэ дуушад, хүгжэмшэд өөһэдын тусхай программа зохёогоо. Тэрэнэй ёһоор Буряадай оперо болон баледэй камерна оркестр Владимир Ткаченкын хүтэлбэри доро шэнэ маягаар хүгжэм найруулжа, мэдээжэ дуушад СССР-эй арадай артистка Галина Шойдагбаева, уртын дуу зэдэлүүлдэг залуу дуушан Алдар Дашиев гэгшэд мэдээжэ дуунуудые шэнэ хүгжэмэй найруулга доро гүйсэдхэжэ, харагшадаа баясуулаа. Гадна гүрэнэй дуу, хатарай «Байгал» театрай хүгжэмшэд өөһэдын проект дурадхаа.

ХОЛЫН ХОЙТО ЗҮГЭЙ ШЭДИТЭ АЯЛГА

«Нүүдэлшэдэй ая дуун» гэһэн уласхоорондын фестивалиин түрүүшын үдэрэй концерт нааданда тыва, буряад, яхад, алтай, монгол, азербайджан болон олон тоото бусад арадуудай үндэһэн аялга дуун зэдэлээ.

Онсо һонин маягтай түхэлөөр аялга зэдэлүүлһэн Саха Яхад Республикын «Джэһэгэй» бүлэг «Нүүдэлшэдэй ая дуунда» нэгэ бага хойнтожо ерэбэшье, түрүүшын үдэрэй конкурсна программын түгэсхэлдэ үрдижэ ерээ. «Яхадта манан байжа, саг соогоо самолетнай ниидэгүй, тиибэшье бурхан сахюусанай заяагаар, Эрхүүһээ автобусаар наашалхадаа, суута Байгал далай хаража, ариг сэбэр аршаан уһыень амсажа, мүргэжэ ерээбди. Тиимэһээл бурхаднай хараа, Буряад ороной харагшад, хүндэтэ жюри манай зохёохы бүлэг халуунаар угтаа, үндэр сэгнэлтэ үгөө гээд Валентина Герман Хапулаевтан мэдүүлээ бэлэй. Орой үдэшын 11 нэгэ багаар тайзан дээрэ гараад, «Холын хүйто зүгэй аялга» гэһэн хүгжэм найруулжа, олоной зүрхэ сэдьхэл хүдэлгөө.

ХҮГЖЭМТЭ НАЙРАЙ ШЭМЭГ — ХАРИИН АЙЛШАД

Гурбадахияа энэ фестиваль эмхидхэжэ байһан Буряадай соёлой министерство заншалта ёһоор бүхэдэлхэйдэ мэдээжэ хүгжэмшэдые фестивальда уриха гэжэ оролдоо. Тиин мүнөө жэлэй «Нүүдэлшэдэй аялга дуунда» Үбэр Монголой, Тыва Республикын, Яхадай, Бельгиин, Хитадай, Монголой, Австриин дуушад, суута хүгжэмшэд хабаадаа.

«Тувагай шэдитэ хоолой» гэжэ бүхэдэлхэйгээр суурхаһан Саинхо Намчылак дуушан айлшаар буугаа. Энэ дуушан Австри гүрэндэ ажаһуудагшье һаа, түрэл тыва хэлэн дээрэ дуу дуулажа дэлхэйдэ мэдээжэ болонхой. Түрэл арадайнгаа аялга хүгжэм дээрэ шэнэ, мүнөө үеын хүгжэмэй онол аргануудые хэрэглэжэ, онсо түхэл маягтайгаар аянга гаргана.

Мүнөө жэлэй фестивальда баһал Тыва Республикын «Хуун Хуур Ту» гэһэн бүлэг хабаадаа. Энэ бүлэг дэлхэйдэ баһал мэдээжэ. Наранай элшэ туяануудай олон үнгөөр ялалзаһан шэнжэ тэмдэглэһэн оршуулгатай «Хуун Хуур Ту» бүлэг 1991 онһоо бүхэдэлхэйгээр мэдээжэ, ябаагүй газарынь үгы.

Һүүлэй арбаад жэлэй туршада Росси дотор тон лэ онсолон илгарһан этно-бүлэг «Хуун Хуур Ту» үсөө түрэл ороноо ерэдэгшье һаа, Буряад орон руу ерээд байһандаа баяртай байһанаа мэдүүлээ. Бүлэгэй солист Радик Алюш, барабанщик Алексей Сарыглар хоёр Зүүн Сибириин соёлой дээдэ һургуули дүүргэһэн байна. А. Сарыглар «Сибирский сувенир» гэһэн дуу, хатарай бүлэгта хатардаг байгаа. Тиин түрэл дээдэ һургуулиингаа багшанартай уулзаха ехэ зорилготой байгаа.

Фестивальда айлшаар бууһан хари гүрэнэй бүлэгүүд тухай хөөрэбэл, мүнөө жэл Хитадай Үбэр Монголһоо ерэһэн Ордосой «Эзэн» ансамбль олониие һонирхуулаа. «Дуунай далай» гэжэ Үбэр Монголдоо суутай нютагай коллектив уг удамаараа Чингис хаанай сэрэгшэд – харуулшадай үри һадаһад болоно, мүнөөшье болотор һүр һүлдыень дээрэ үргэжэ, Чингисэй мүргэлэй газар байгууланхай, нютагтаа музей нээһэн байна.

— Манай бүлэгтэ 15 тоглогшод. Тэдэнэр хүн бүхэниинь заабол хатаржашье шадаха, дуу дуулаха, хүгжэм татажа шадаха, — гээд Ордосой бүлэгэй хүтэлбэрилэгшэ Чулуу хөөрэнэ. – Би Буряад орон руу хоёрдохиео ерээб, ехэ баяртай байнаб, Хүлэн Буирта түрэһэн хадаа буряад заншал, абари зан һайн мэдэхэб, хатар дуунуудыень дуулаһан, шагнаһан байнаб.

Хитадай артистнууд тайзан дээрэ гарахын урда тээ үглөөнһөө оперо болон баледэй тайзан дээрэ бэлэдхэл хэхэдээ, тогтон торонгүй хүгжэмөө найруулаа, тээ ара таладань айхабтар нугархай хатаршадынь хатараа гүйсэдхэжэ байгаа. Шанга журамтай коллектив байһаниинь эли гэжэ фестиваль эмхидхэгшэд тэмдэглээ.

«Нүүдэлшэдэй ая дуунда» түрүүшынхеэ Япон гүрэнэй түлөөлэгшэд хабаадаа. Анхан сагһаа Япон ольтирогуудаар, манай Сахалинда, Камчаткада ажамидардаг байһан, мүнөөшье ажаһуудаг айна яһатанай түлөөлэгшэд аялга хүгжэмөө харуулаа. Энэ бүлэгэй ударидагша Оки Кано айна яһатанай, Токио хотодо хүгжэмэй, уран зурагай дээдэ һургуули дүүргээд, олон жэл Америкэдэ ажаһуугаа. Нютагаа бусажа, түрэл арадайнгаа хүгжэмэй зэр зэбсэг гэхэ гү, тонкори гэһэн струнна инструменттэй танилсажа, энэ хүгжэмэй зэбсэгээр ехэтэ һонирхоо, наададаг болоо. Гадна өөрөөшье энэ хүгжэмэй зэбсэг хэжэ һураа, энэ инструментээр наадажа эхилээд зохёохы замаа эхилһэн байна. «Тонкори» гэжэ нэрлэгдэһэн хүгжэмэй инструмент түүхын мэдээгээр, Сахалинда ажаһуудаг зоной бүтээһэн зэбсэг болоно. Тиимэһээ Оки Кано энэ инструмент манай эндэ мэдэхэ магад гэжэ һанаа. Хаанаһаа япон хүгжэмшэн мэдэхэ ааб даа, энэ ехэ гүрэндэ байһан буряадууд «Тонкори» болохоһоо, өөһэдын түрэл арадайнгаа инструментнүүдые гүйсэд мэдэдэг болоо һаань һайн гэжэ.

«Нүүдэлшэдэй ая дуун» гэһэн фестиваль эмхидхэгшэдэй хэлэһээр, дэлхэйн эдэ мэдээжэ дуушаднай, хүгжэмшэд үнинэй түсэблэгдэһэн гастрольнуудтай байбашье, Буряад ороной урилгада хүрэжэ, манай эндэ ерэхэдээ, гол түлэб Байгал далай харахаяа, оршон тойронхи байгаалииемнай үзэжэ, ажабайдалаарнай һонирхожо, харилсаа тогтоохо хүсэлэйнтэй байһанаа мэдүүлээ. Энэ фестиваль жэлһээ жэлдэ үрэ дүнтэй, дээдэ хэмжээн дээрэ гаража байна. Фестивалиин ажаябуулгаар гансашье Буряад ороной ажаһуугшад һонирхоо бэшэ, энэ хэмжээ ябуулга тухай Россин олондо мэдээсэл тараадаг хэрэгсэлнүүдэй журналистнар гүрэн дотор мэдээсээ.

http://www.minkultrb.ru/news/prosmotr/article/ndehlshehdehi-aja-duun-gehehn-ulaskhoorondyn-khgzhehmehi-iii/?tx_ttnews[backPid]=1&cHash=cd23a74553b91b899eb1337a0467b7c2
_________________
Хитад хүн заһажа үзэхэ,
Ород хүн хаража үзэхэ,
Буряад хүн барижа үзэхэ.

Добавлено: 19.12.11, 17:08 +0000

Шаралдай тосхондо Исай Калашниковай дурасхаалай үдэшэ үнгэрбэ

Автор: Надежда ГАРМАЕВА, “Буряад Үнэн” һонин

Буряадай арадай уран зохёолшо Исай Калистратович Калашниковай түрэһөөр 80 жэлэй ойдо зорюулагдаһан ёһолол-баярай үдэшэ тэрэнэй түрэһэн Мухар-Шэбэрэй аймагай Шаралдай тосхондо августын 9-дэ үнгэрбэ. «Последнее отступление», «Разрыв-трава», «Жестокий век» гэһэн суута романуудые бэшэһэн зохёолшон 1931 ондо түрэһэн юм.

Тус һайндэртэ нютагайнь зон, нүхэдынь, наһанайнь нүхэр Екатерина Викторовна, Буряадай уран зохёолшод, олониитэ олоороо хабаадаба. Зохёолшын музей тэрэнэй өөрөө бариһан модон гэр соо нютагтань нээгдэнхэй. Сугларагшад энэ музейдэ орожо, Исай Калашниковай ажабайдал болон ажаябуулга тухайнь хөөрөө шагнажа, шэнэ экспонадуудтай танилсаа. Москваһаа ерэһэн уран зохёолшо, Исай Калистратовичтай харилсадаг байһан Владимир Бараев, Буряад орондо түрэһэн, Эрхүүгэй уран зохёолшодой правлениие арбаад жэлдэ хүтэлбэрилжэ байһан поэт Андрей Румянцев, Буряадай Уран зохёолшодой холбооной түрүүлэгшэ, Буряадай арадай поэт Матвей Чойбонов, шүүмжэлэгшэ Алла Паликова, «Олимп» гэжэ литературно-хүгжэмэй нэгэдэлэй гэшүүд болон бусад үгэ хэлэжэ, Мухар-Шэбэрэй артистнар концерт харуулаа, шүлэг, дуу зохёожо туршаашад шүлэгүүдээ уншажа, сугларагшадые һонирхуулаа.

http://www.minkultrb.ru/mehdehehsehl/mehdehehsehl/browse/4/article/sharaldai-toskhondo-isai-kalashnikovai-duraskhaalai-dehsh/?tx_ttnews[backPid]=340&cHash=f53ebca2a7cd8f4787bfb6087f35d3fe
_________________
Хитад хүн заһажа үзэхэ,
Ород хүн хаража үзэхэ,
Буряад хүн барижа үзэхэ.

Добавлено: 19.12.11, 17:10 +0000

Буряад драмын театрай һонинууд

Автор: Ешигма Цыбенова

Буряад драмын театр «Шүдэрлэгдэһэн зуун жэл» гэһэн зүжэгөөрөө 80-дахи театральна хаһаяа сентябриин 26-да Оперо болон баледэй театр соо нээхэеэ түсэблэнэнхэй. Энэл үдэр долоон хоногой туршада Буряад орондо «Алтан сэргэ» гэһэн Уласхоорондын театральна фестиваль нээгдэхэ. Монголой, Татарстанай, Кыргызстанай, Хакасиин театрай коллективууд ерэхээр хараалагдана.

Энэ зундаа тус коллективтэ Санкт-Петербургын дээдэ һургуули дүүргэһэн залуу артистнууд ерэһэн байна гээд һануулая. Сентбрь һарада залуу артистнарай бүлэг Байкальск, Слюдянка, октябрь һарада Ага руу гастрольда гарахаяа бэлдэжэ байна.

Мүнөө театрай артистнар сентябриин 7-һоо 10 болотор Хяагтын аймагта, дараань Гусиноорзарск хотодо “Се ля ви”, “Эхэ”, ““Сказка о жирном Замае и Мангатхае” гэһэн зүжэгүүдые харуулхаяа бэлдэжэ байна гээд.

80-дахи театральна хаһаяа угтажа байһан театр гол түлэб алтан жасада ороһон зүжэгүүдээ дахяад табиха түсэбтэй. Нэн түрүүн Цырен Шагжинай «Будамшуу» зүжэг дээрэ найруулагша Туяна Бадагаева сентябрь соо хүджэлжэ захалхань гээд театрай литературна таһагые даагша Николай Шабаев хөөрэбэ.
http://www.minkultrb.ru/mehdehehsehl/mehdehehsehl/browse/3/article/burjaad-dramyn-teatrai-oninuud/?tx_ttnews[backPid]=340&cHash=05570be3057c743ff010889667efcf19
_________________
Хитад хүн заһажа үзэхэ,
Ород хүн хаража үзэхэ,
Буряад хүн барижа үзэхэ.

Добавлено: 19.12.11, 17:13 +0000

Сентябриин 23-да Нар-Оюугай концерт

Автор: Ешигма ЦЫБЕНОВА

Бэлигтэй хүгжэмшэн Наранбаатарай Нар-Оюу Зүүн Сибириин соёл болон искусствын академи мүнөө жэл дүүргээ. Харин хүгжэм зохёожо эхилһээр үнинэй. «Пентатоника» гэһэн бүлгэм арбан гурба-арбан дүрбэтэй басагадууд байгуулжа, «Сагаа һарын одод» эстрадна дуунай конкурсдо хабаадаһан юм. Тэрэ бүлэгтэ мүн лэ Нар-Оюу ороһон байна. Зүүн Сибириин соёл болон искусствын академида һураха сагтаа аялга хүгжэм зохёожо, мэдээжэ дуушадтай нягта холбоотойгоор хүдэлөө, Хитадай түб телевиденидэ ажаллаа.

Үнгэрэгшэ жэл «Нүүдэлшэдэй аялга дуунда» Үбэр Монголой «Номадик» бүлгэмтэй амжалтатай хүдэлжэ, Буряад орономнай харагшадай үндэр сэгнэлтэдэ хүртэһэн байна. Мүнөө Нар-Оюу Улаан-Үдэ ерэнхэй. Өөрынгөө дуунуудые согсолон бүридхэжэ, дуунай шэнэ альбом гаргаа. «Я с вами» гэжэ нэрлэгдэһэн альбом соонь хоёр диск ороо. Тэндэ буряад, монгол, хитад, англи хэлэнүүд дээрэ Нар-Оюугай гүйсэдхэһэн дуунууд байха. Гадна энэ альбом соо «Байгал далай», «Намдаа этигээрэй» гэһэн дуунай фонограмманууд бии. Энэ диск худалдан абаһан хүн өөрөө энэ дуунуудые дуулаха аргатай болоно.
Байгша оной сентябриин 23-да Нар-Оюугай концерт Буряадай оперо болон баледэй ордон соо үнгэргэгдэхэ байна. Мүнөө залуу дуушан, хүгжэмшэн энэ нааданда эдэбхитэй бэлдэлгэ хэжэ байна.
Манай эндэ мэдээжэ хүгжэмшэн Наранбаатарай басаган Нар-Оюу арбан долоон жэлэй туршада Буряад орондо һураа, түрэлхидөөрөө Улаан-Үдэдэ ажаһуугаа. Зүүн Сибириин соёл болон искусствын дээдэ һургуули дүүргэжэ гараад, мүнөө Нар-Оюу энэ һургуулиин багшанарта сэдьхэлэй баяр баясхаланиие хүргэнэ.
— Мүнөө болоходо, яг ород хэлэндэ һураад байхадаа, хэзээ эжытэеэ ород хэлэ шудалжа, «ехэ хэсүү байна» гэжэ һанадагаа мартанагүйб. Табадахи класста һуража байхадаа, ород хэлээр «таба» сэгнэлтэ абадаг болоходомни, багшамнай бусадые хараадаг һэн, «монгол басаганай «таба» абажа байхада, таанад юундэ түрэл хэлэеэ муугаар мэдэнэт» гэжэ.
— Мүнөө хэды хари хэлэ мэдэхэ болонош?
— Буряад, ород, монгол хэлэнүүд намда хари хэлэнүүд бэшэ гэжэ һананаб. Би энэ хэлэнүүд дээрэ бүхы үзэг бэшэлгэ мэдэхэ ха юмбииб, зугаалжа шадахаб. Теэд мүнөө сагай эрилтээр англи хэлэ шудалха заатагүй хэрэгтэй. Хитад хэлэ мэдэхэб, тиибэшье гүйсэд һайн мэдэхэгүйб, сүлөөдөө англи, хитад хэлэнүүдые шудалнам.
— Аялга дуу зохёоходо, буряад, монгол, хитад хэлэнүүд ехэ илгаатай гээшэ гү? Орёо гү?
— Буряад хэлэ монгол хэлэнтэй зэргэсүүлбэл, зөөлэн байха, теэд Үбэр – Монголой буряадуудай хэлэн бүри зөөлэн маягтай, Хитадтаа дүтэ байхадаа тиимэ гээшэ гү? Теэд хүгжэм зохёолгодо энэ ехэ илгаа бэшэ. Хитадта байбал, зугаа наадаыень шагнажа, аялга дууень шагнаад байхадаа, иимэ түхэлэй хүгжэм зохёомоор гэжэ элирхэ. Тиибэшье, минии һанамжаар, жэшээлбэл, буряад дуу, аялга буряад лэ хүн зохёохо аргатай, зүрхэ сэдьхэлэй оёорһоо гараһан аялга, дуунай үгэнүүдые буряад хүн бэшэбэл, арадайнгаа тэрэ нарин, гүнзэгы сэсэн мэдэрэл харуулжа, мэдэржэ шадахатай. Хэды оролдобошье, монгол, хитад, ород хүн тиимэ тусгаар аялга гаргажа шадахагүй.
— Зүб даа. Тиибэшье эрдэмтэй буряад залуу хүжэмшэд Буряад орондомнай тиимэ олон бэшэ.
— Буряад орондо аранжировщигуудай һургуули гү, алишье һаа продюсерска курснуудые нээбэл, үрэ дүнтэй. Хари гүрэнэй мэргэжэлтэдые урижа, эндэхи бэлигтэй залуушуулые һургабал, һайн. Онсо абьяастай хүбүүд басагад эндэ олон. Теэд тэдэниие саашань һургабал, дэмжэбэл, буряадай эстрада хүгжэхэ гэжэ һанамаар. Залуу бэлигтэйшүүлые ондоо, хари гүрэн эльгээгээ һаатнай, бусахагүйдөө, магад. Тиимэһээ Буряад орон руу дээдэ гарай багшанарые уриха хэрэгтэй.
— Энэ концертынгээ һүүлээр Монголоо ошохо гэжэ шиидээ гүш?
— Монголдо түрэһэн хадаа, нютагаа ошоноб. Тэндэ эстрадын шэглэлэй хүгжэм саг соогоо түргэн хүгжэнэ, тиимэһээ Монголдо ажаллахадаа, өөрөөшье зохёохы талаар ехэ мэдэсэтэй болохоб гэжэ һананаб. Тэндээ өөрын абяабуулгын студи нээхэ хүсэлтэйб. Теэд студиингаа филиал шэнги байра Улаан-Үдэдэ байгуулбал, һайн байгаа. Хаража үзэхэб.
— Зай тиимэһээ, саашадаа ульгам буряад хэлэеэ мартангүй, буряад хүгжэм дуунуудаа олоор зохёожол байхыеш үнэн зүрхэнһөө хүсэе.
http://www.minkultrb.ru/mehdehehsehl/mehdehehsehl/browse/3/article/23-23-23/?tx_ttnews[backPid]=340&cHash=7a161a2f8d45172a19b004d73d89dcae
_________________
Хитад хүн заһажа үзэхэ,
Ород хүн хаража үзэхэ,
Буряад хүн барижа үзэхэ.

Добавлено: 19.12.11, 17:15 +0000

Намгар зориһон харгыдаа золтой. Мүнөөдэр Дээдэ-Онгостойдо “Намгар” бүлгэмэй концерт

Автор: Е. Цыбенова, Буряад Yнэн
Улаан-Үдэ хотодомнай Байгалай аяншалгын уласхоорондын хуралдаан үнгэргэгдэжэ байна. Энэ удха шанартай хэмжээнэй үедэ холо ойроһоо ерэһэн айлшад сентябриин 7-до тэдэнэр жэл бүри манай эндэ үнгэргэгдэдэг «Нүүдэлшэдэй аялга дуун» гэһэн фестивальтай танилсаа.

Энэ уулзалгада Буряадай мэдээжэ «Намгар» гэһэн этнобүлэг хабаадажа, концерт наадаяа Дээдэ Онгостойдо дэлгээхэнь. Арба гаран жэлэй туршада гансашье Росси дотор бэшэ, мүн тиихэдэ олон хари гүрэнүүдээр буряад арадайнгаа соёл искусство уран һайханаар харуулдаг «Намгар» бүлэг тухай, илангаяа тус бүлэгэй солистка Намгар Лхасаранова тухай республикымнай олондо мэдээсэл тараадаг хэрэгсэлнүүдэй түлөөлэгшэд дэлгэрэнгы хөөрөө ёһотой. «Ариг Ус» телерадиокомпаниин «Мүнгэн сэргэ» гэһэн дамжуулгын автортой Даша-Доржо Болотовтой Намгар хөөрэлдэһэнөө ехэ урмашаһан байна. «Баян буряад хэлэтэй хүнтэй хөөрэлдэхэдөө, мэдэнгүй өөрөөшье ульгамаар дуугаржа эхилхэ байнаш» гээд Намгар энеэнэ.

«Тивиком» телекомпании дамжуулгадаа урижа, сэнхир экранаар эдеэ хоол шанахыень дурадхаа. Тиигэжэ манай уулзалгын урда тээ энэ дамжуулгадаа ошохоёо бэлдэжэ байгаа. «Талхатай шүлөө шанаха бэзэб, үшөө юу шанахаяа һанаадүй байнаб» гээ Намгар. Тиихэдэнь дүү Цымжидма басаганиинь «Агынгаа үрмэл хэхэдэтнай болохол даа» гэжэ зүбшөө. Энэ дамжуулга удаадахи амаралтын үдэр харагшад хараха аргатай.

Иигэжэ нютагаа ерэһэн Намгар Лхасаранова үдэр бүри сүлөөгүй байна.
Үнгэрэгшэ жэлэй туршада хори гаран гүрэнөөр гастрольдо ябажа, мүнөө «Намгар» бүлэг хахад һара Канадада концерт наада харуулаа. Канадада, мүн Буряад орондоо хоёр жэлэй саана бүтээһэн «Номад – Нүүдэлшэн» гэһэн альбомойнгоо гол түлэб дуунуудые мүнөө дуулахаа болоно.
Арба гаран жэлэй саана байгуулагдаһан «Намгар» бүлэгэй бүхы зохёохы талаар ажаябуулгыень Намгарай хани нүхэр Евгений Золотарев өөр дээрэ абажа, зохёон бүридхэнэ. Өөрөө Улаан-Үдэдэ түрэһэн хадаа буряад хүгжэм аялга үнинэй мэдэхэ, дүй дүршэлтэй, олон инструментнүүд дээрэ наададаг хүгжэмшэн юм.
Анхан шэлэһэн харгыгаараа урагшаа дабшан ябаһан Намгар Лхасаранова үндэһэн арадайнгаа хүгжэмэй баялиг нангинаар сахижа, түүхэдэ орохо дуунуудаа ёһотойл дэлгэрүүлнэ. Бүхэдэлхэйгээр арадайнгаа аялга хүгжэм зэдэлүүлжэ, саашадаа баһал залуушуулаа, залуу бэлигтэй дуушадаа залан хүтэлхэ үүргэтэй. Мүнөө үедэ эхэ эсэгынгээ жэшээ хараада абан Тимур хүбүүниинь баһал хүжэмшэн болохо хүсэлтэй. Москвада байһаншье һаа, буряад хэлэ мэдэхэ Тимур дуулаха дуратай. Сентябриин 7-до Тимур аба эжытэеэ тайзан дээрэ гаража наадаха, дуулаха.

Нютагтаа дуулаха гээшэ тон лэ харюусалгатай гээд Намгар тэмдэглэнэ. Нэн түрүүн Намгарай аба Аюша Жадамбаевич Лхасаранов шанга шүүмжэлэл, тобшолол хэхэ. Урданай дуунай удха шанар, маяг һайн мэдэхэ, өөрөө дууладаг байхадаа, хэзээшье басагандаа зүбшэл заабари үгэхэнь заатагүй. Гадна Буряад орондо Намгарай хүндэтэ багшанар олон, суг хамта һураһан нүхэдынь, түрэл гарал гээд лэ булта Намгарай бэлиг талаан омогорхон сэгнээ ёһотой.
http://www.minkultrb.ru/mehdehehsehl/mehdehehsehl/browse/3/article/-5609d7dd31/?tx_ttnews[backPid]=340&cHash=e0b669d9f65d794c9bf0a2a4dc250793
_________________
Хитад хүн заһажа үзэхэ,
Ород хүн хаража үзэхэ,
Буряад хүн барижа үзэхэ.

Добавлено: 19.12.11, 17:18 +0000

Цырендоржо Дамдинжаповай 100 наһанай ойдо

Сентябриин 20 Үндэһэтэнэй номой һанда Цырендоржо Дамдинжаповай 100 наһанай ойдо зорюулагдаһан үдэшэ үнгэрхэ.

1911 ондо Хэжэнгын аймагай Хара Шугы нютагта түрэһэн уран зохёолшо олон рассказуудые, туужануудые бэшэһэн, «Ажал тухай үгэ», «Алтан бэһэлиг», «Ажал гээшэ жаргал» болон бусад найруулгануудынь Улаан-Үдэдэ хэблэгдэжэ гараад, зоной ехэ һонирхол татаһан байна.

СССР-эй уран зохёолшодой холбооной гэшүүн Цырендоржо Дамдинжаповай зохёоһон уянгата һайхан шүлэгүүдэй мүрөөр олон дуунууд зохёогдонхой. Буряадай радиогой жасада Цырендоржо Дамдинжаповай зохёоһон дуунууд бии, тэдэнэй тоодо олондо мэдээжэ «Ушармаар илдамхан амраг». Энэ дуунай хүгжэм Бау Ямпилов бэшэһэн, суута Абида Арсаланов гүйсэдхэдэг байһан юм.

Буряадай мэдээжэ уран зохёолшо, партийна болон гүрэнэй ажал ябуулагша Цырендоржо Жанабадаревич Дамдинжаповай түрэһөөр 100 жэлэй ойдо зорюулагдаһан дурасхаалай хэмжээ ябуулганууд мүнөө намартаа үнгэргэгдэжэ, ойн баярай хэмжээнүүдтэ уран зохёолшоной найруулганууд, дуунууд, шүлэгүүд олоной һонорто дурадхагдаха байна.
http://www.minkultrb.ru/mehdehehsehl/mehdehehsehl/browse/3/article/100-100-100-100/?tx_ttnews[backPid]=340&cHash=956edbbac426c34ef8331891545b9e85
_________________
Хитад хүн заһажа үзэхэ,
Ород хүн хаража үзэхэ,
Буряад хүн барижа үзэхэ.

Добавлено: 19.12.11, 17:21 +0000

Владислав Түгдэмэйн шэнэ ном хэблэгдэбэ

Энэ ном хадаа Владислав Түгдэмэйн түрүүшын дуунай шүлэгүүдэй согсолбори юм. Буряадайнгаа тала дайда, түрэл нютагаа магтан түүрээһэн шүлэгүүдынь олохон дуун боложо зэдэлэнхэй.

Шүлэгуүд – минии хүлэгуүд,
Шүтэһэн бодолойм хэшэгүүд,
Сэдъхэлэйм нангин шүрэнүүд —
Сээжэһээм бурьялһан элшэнүүд.

“Энэ 170 шүлэг багтааһан түрүүшын номоо «Сэдьхэлэйм шүрэнүүд» гэжэ нэрлэбэб. Ехэнхидээ дуун болохо маягтайгаар бэшэжэ туршанаб. Холо дүтын нютаг нуга, инаг дуран, хани нүхэд, байгаали оршон, ажабайдалаа магтажа найруулнаб. Номыем хэблэлдэ бэлдэһэн Жаргал Цыбикова, мүнгөөр туһалһан Самаринов Андрей Гомбоевичдэ баярые хүргэнэб” – гэжэ автор Владислав Түгдэмэй бэшэнэ.

Владислав Түгдэмэй (Тугдумов) табяад наһанһаа шүлэг бэшэжэ эхилээ, тиихэдээ ехэнхинь дуун боломоор шүлэгүүдые найруулдаг юм. Үгэнүүдынь удхатай, гүнзэгы бодолтой. Байгаали, ажабайдалые зохидоор, нугалбаритайгаар хэлэжэ шададаг нүхэр байна.
“Үндэһэн арадайнгаа үндэһэн соёл, баян хэлые, тэрэнэй жабхаланта һүр һүлдые аяар дээшэнь үргэлсэжэ шадаһан габьяа тухайдашни түүрээнэб. Хүн бүхэндэ иимэрхүү хуби заяанай үгтэдэггүйнь мэдээжэ. Оюун бэлиг гээшэмнай газарһаа абтаһан гал мэтэ, гарбал угһаа үршөөгдэн дамжаһан наһанай шэди бшуу. Наһан соогоо иимэ жэгүүртэ шэдеэр ниидэхэ гээшэ ганса энэ наһанай бэшэ, урда наһанһаа заяашалагдаһан таагдашагүй хүсэн мүн.

Энэ нүхэрнай мүнөө болоходо ёһотойл дуунай шүлэгшэн, аяар ерээд шүлэгүүдынь дуунай хүгжэмтэй болонхой, радио, телевиденеэр зэдэлжэ байдаг гээшэ, үшөөшье дуунууд бэшэгдэжэ үргэлжэлһөөр. Би Владислав Тугутович нүхэртөө амжалта хүсэжэ, һайхан шүлэгүүдээ бэшэжэл байхыень үреэнэб” – гэжэ арадай пэт Гунгаа Чимитов үреэнэ.

http://www.minkultrb.ru/mehdehehsehl/mehdehehsehl/browse/3/article/vladislav-tgdehmehin-shehneh-nom-khehblehgdehbeh/?tx_ttnews[backPid]=340&cHash=051701d6fdc1a1cb0413bfc9da5429a3
_________________
Хитад хүн заһажа үзэхэ,
Ород хүн хаража үзэхэ,
Буряад хүн барижа үзэхэ.

Обсуждаемое